ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୧୮/୦୨: ଟିକିଏ ଭାବନ୍ତୁ ତ... ଯଦି ରକେଟରେ ପ୍ରୋପେଲାଣ୍ଟ ନରହିଥାନ୍ତା ତେବେ କ'ଣ ହୁଅନ୍ତା? ସେ ଉପରକୁ ଯାଇପାରିବ ନାହିଁ! ଏହା ଠିକ୍ ସେହିପରି ଯେପରି ପେଟ୍ରୋଲ ବିନା ଗାଡ଼ି ଚାଲିପାରିବ ନାହିଁ। ପ୍ରପେଲାଣ୍ଟ ରକେଟ୍କୁ ଉପରକୁ ଉଠାଇଥାଏ। ଏଗୁଡ଼ିକ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର, ଯେପରିକି କଠିନ, ତରଳ ଏବଂ ଗ୍ୟାସୀୟ। ଭାରତୀୟ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା ସଂଗଠନ (ଇସ୍ରୋ) ସଲିଡ୍ ବା କଠିନ ମୋଟର ପାଇଁ ସ୍ୱଦେଶୀ ଭାବରେ '୧୦-ଟନ୍ ପ୍ରୋପେଲାଣ୍ଟ ମିକ୍ସର' ବିକଶିତ କରିଛି।
ଏହି ପ୍ରୋପେଲାଣ୍ଟ ମିକ୍ସରକୁ ସତୀଶ ଧୱନ ସ୍ପେସ୍ ସେଣ୍ଟର, ଇସ୍ରୋ ଦ୍ୱାରା ବେଙ୍ଗାଲୁରୁର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଉତ୍ପାଦନ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ମିଳିତ ସମନ୍ବୟରେ ବିକଶିତ କରାଯାଇଛି। ଏହାକୁ ଇସ୍ରୋର ଆଉ ଏକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଉଛି। ଏହି ୧୦ ଟନ୍ ଭର୍ଟିକାଲ ମିକ୍ସରର ଓଜନ ପ୍ରାୟ ୧୫୦ ଟନ୍ ଏବଂ ଏହାର ଲମ୍ବ ୫.୪ ମିଟର, ପ୍ରସ୍ଥ ୩.୩ ମିଟର ଏବଂ ଉଚ୍ଚତା ୮.୭ ମିଟର। ଇସ୍ରୋ କହିଛି ଯେ, ୧୦-ଟନ୍ ଭର୍ଟିକାଲ ମିକ୍ସରର ସ୍ୱଦେଶୀ ଉତ୍ପାଦନ ଭାରତର ବର୍ଦ୍ଧିତ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା କ୍ଷମତା, ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଏବଂ ନବସୃଜନ ପ୍ରତି ପ୍ରତିବଦ୍ଧତାର ଏକ ପ୍ରକୃତ ପ୍ରମାଣ। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏହି ପ୍ରୋପେଲାଣ୍ଟ ମିକ୍ସର କ’ଣ ଏବଂ ଭାରତ କିପରି ବିଶ୍ୱରେ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଗ୍ରଣୀ ହୋଇଛି।
କେମିତି ଋଷ, ଚୀନ ଓ ଆମେରିକାକୁ ଟପିଲା ଭାରତ:
ଏହି ୧୦-ଟନ୍ ଭର୍ଟିକାଲ୍ ମିକ୍ସର୍ ହେଉଛି ସଲିଡ ପ୍ରପେଲାଣ୍ଟ ପ୍ରୋସେସିଂ ପାଇଁ ବିଶ୍ୱର ସର୍ବବୃହତ ଭର୍ଟିକାଲ୍ ପ୍ରୋପେଲାଣ୍ଟ ମିକ୍ସର୍। ଯାହା କୌଣସି ବଡ଼ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ଚମତ୍କାରଠାରୁ କମ୍ ନୁହେଁ। ସଲିଡ ପ୍ରପେଲାଣ୍ଟ ହେଉଛି ରକେଟ୍ ମୋଟରର ମେରୁଦଣ୍ଡ ଏବଂ ଏହାର ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଅଧିକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଏବଂ ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପାଦାନର ସଠିକ ମିଶ୍ରଣ ଆବଶ୍ୟକ। ଏହା ଏପରି ଏକ ସଫଳତା ଯାହାକୁ ଆମେରିକା, ରୁଷ ଏବଂ ଚୀନ୍ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପାଇନାହାଁନ୍ତି। ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ, ଭାରତ ଏହି ଦେଶଗୁଡ଼ିକଠାରୁ ଆଗରେ ରହିଛି।
ପ୍ରୋପେଲାଣ୍ଟ କ'ଣ, ସହଜ ଭାଷାରେ ବୁଝନ୍ତୁ:
ପ୍ରୋପେଲାଣ୍ଟ ପ୍ରକୃତରେ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପ୍ରକାରର ଇନ୍ଧନ। ଏହା ଏପରି ଏକ ଗ୍ୟାସୀୟ, ତରଳ କିମ୍ବା କଠିନ ଜିନିଷ ଅଟେ, ଯାହାକି କୌଣସି ବସ୍ତୁକୁ ଗତି ଦେବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ। ନାଇଟ୍ରସ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍, କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍ସାଇଡ୍ ଏବଂ ଅନେକ ହାଲୋଜେନେଟେଡ୍ ହାଇଡ୍ରୋକାର୍ବନ ଭଳି ସଙ୍କୁଚିତ ଗ୍ୟାସଗୁଡ଼ିକୁ ଏରୋସୋଲ ଡିସପେନ୍ସରରେ ପ୍ରପେଲାଣ୍ଟ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ। ପ୍ରୋପେଲାଣ୍ଟ ଗ୍ୟାସୀୟ ରୂପରେ ହୋଇପାରେ (ଯେପରିକି ନାଇଟ୍ରସ୍ ଅକ୍ସାଇଡ୍ କିମ୍ବା କାର୍ବନ ଡାଇଅକ୍ସାଇଡ୍)। କିମ୍ବା ଚାପରେ ଏହା ତରଳ ହୋଇପାରେ।
