ମୁମ୍ବାଇ ୨୮/୦୬: ନେଟ୍ଫ୍ଲିକ୍ସର ସାଇନ୍ସ ଫିକ୍ସନ୍ ସିରିଜ୍ ‘ବ୍ଲାକ୍ ମିରର୍’ ଖୁବ୍ ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇଛି । ନିକଟରେ ଏହାର ସିଜନ୍-୭ ରିଲିଜ୍ ହୋଇଛି, ଯାହାର ପ୍ରଥମ ଏପିସୋଡ୍ ଚହଳ ପକାଇଛି । ସବ୍ସ୍କ୍ରିପ୍ସନ୍ର ମାୟାଜାଲକୁ ଏହା ଦେଖାଇଛି । ସବ୍ସ୍କ୍ରିପ୍ସନ ଜାଲ କେମିତି ଲୋକଙ୍କୁ ବରବାଦ କରୁଛି, ତା’ର ମଧ୍ୟ ଝଲକ୍ ମିଳୁଛି । ଖାସ୍କରି ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ସବ୍ସ୍କ୍ରିପ୍ସନ ସର୍ଭିସ୍ କିଭଳି ବଡ଼ ବିପଦ ହୋଇପାରେ, ଏଥିରେ ତାହା ଦର୍ଶାଯାଇଛି । ଏହି ଏପିସୋଡ୍କୁ ଦେଖିବା ପରେ ଗୋଟିଏ କଥା ସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ ସବ୍ସ୍କ୍ରିପ୍ସନ୍ର ଜାଲ ଭାରତରେ ମଧ୍ୟ ଲମ୍ବିଚାଲିଛି।
କଳ୍ପନା କରନ୍ତୁ, ଦିନେ ସକାଳେ ଆପଣ ବିଛଣାରୁ ଉଠି ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରୁଛନ୍ତି ଯେ ଆପଣଙ୍କ ଜୀବନ ଏକ ସବ୍ସ୍କ୍ରିପ୍ସନର ସେବା ହୋଇସାରିଛି । ଆପଣଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ଉତ୍ତମ ନିଦ, ମୌଳିକ ସ୍ୱାଧୀନତା, ଆପଣଙ୍କ ସମ୍ମାନ... ସବୁକିଛି ମାସିକ ଶୁଳ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବ । ଭଲ ଅନୁଭବ କରିବାକୁ ହେଲେ, ବୁଷ୍ଟର୍ ପ୍ୟାକ । ମୁଡ୍ ଭଲ କରିବା ପାଇଁ ବି ପ୍ୟାକ୍ ।
ନେଟ୍ଫ୍ଲିକ୍ସର ‘ବ୍ଲାକ୍ ମିରର୍’ ସିଜନ୍-୭ର ପ୍ରଥମ ଏପିସୋଡ୍ ‘କମନ୍ ପିପୁଲ୍’ରେ ଏହି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଚକିତ ବାସ୍ତବତା ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଛି । ଏଥିରେ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ଓ ସବ୍ସ୍କ୍ରିପ୍ସନ୍ ଧୀରେ ଧୀରେ ଲୋକଙ୍କ ଜୀବନକୁ ନିଜ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ନେଇ ଶୋଷଣ କରୁଛି । ଏ ସିରିଜ୍ ପୂରାପୂରି କାଳ୍ପନିକ, କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଏହାର ଝଲକ୍ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି ।
ଏହି ଏପିସୋଡ୍ରେ ଆମାଣ୍ଡା ଓ ମାଇକ୍ ନାମରେ ଜଣେ ଦମ୍ପତି ଅଛନ୍ତି । ଆମାଣ୍ଡାଙ୍କୁ ଏକ ଗମ୍ଭୀର ରୋଗ ହୋଇଛି । ଉଭୟଙ୍କ ପାଖରେ ମାଗଣା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ସବ୍ସ୍କ୍ରିପ୍ସନ ନେବା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ବିକଳ୍ପ ନାହିଁ । ମାଇକ୍ ଏହି ସେବା ନେଇ ପତ୍ନୀଙ୍କୁ ବଞ୍ଚାଇଛନ୍ତି । ଆରମ୍ଭରେ ଏହା ଶସ୍ତା ମନେହେଉଛି । କିନ୍ତୁ ଦମ୍ପତି ଖୁବ୍ଶୀଘ୍ର କଦାପି ଶେଷ ହେଉନଥିବା ଚକ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଫସିଯାଉଛନ୍ତି । ଏପିସୋଡ୍ର କ୍ଲାଇମାକ୍ସ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅନ୍ଧକାରମୟ ହୋଇଛି, କିନ୍ତୁ ପୂର୍ବାନୁମାନଯୋଗ୍ୟ ଓ ସତ ଲାଗୁଛି । ସମସ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ଫିଚର୍ ଯଥା ବିଜ୍ଞାପନ-ମୁକ୍ତ ଅନୁଭବ, ଭଲ କଭରେଜ୍ କିମ୍ବା ଦ୍ରୁତ ଚିକିତ୍ସା ସେବା... ସବୁ ପାଇଁ ଆମାଣ୍ଡାଙ୍କୁ ପ୍ରିମିୟର ଟିୟର ନେବାକୁ ପଡିଛି ।
ଏମିତିକି ଭଲ ନିଦ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ସବ୍ସ୍କ୍ରିପ୍ସନ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଛି । ଖୁସି ଓ ଭଲ ଅନୁଭବ କରିବା ପାଇଁ ଅଲଗା ବୁଷ୍ଟର୍ ପ୍ୟାକ୍ ବିକଳ୍ପ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ଅର୍ଥାତ୍ ଦିନକ ପାଇଁ ଆପଣଙ୍କୁ ବହୁତ ଭଲ ଅନୁଭବ କରିବାକୁ ହେଲେ, ଏଥିପାଇଁ ବୁଷ୍ଟର୍ ପ୍ୟାକ୍ ଆବଶ୍ୟକ । ଆପ୍ ଜରିଆରେ ମୁଡ୍ ବି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହୋଇପାରେ। ଏହି ସ୍ଥିତିରେ ୟୁଜର୍ ଆର୍ଥିକ ଓ ଭାବନାତ୍ମକ ରୂପେ ଖାଲି ହୋଇଯାଉଛନ୍ତି । କାରଣ ଏହି ସେବାସବୁ ସେମାନଙ୍କ ବାଧ୍ୟବାଧକତା ହୋଇସାରିଥାଏ ।
ଏ କାହାଣୀ କାଳ୍ପନିକ ମନେ ହେଉଥାଇପାରେ । କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବ ଦୁନିଆରେ ଏହା ସବ୍ସ୍କ୍ରିପ୍ସନ ଜାଲ ଭଳି ଦ୍ରୁତ ବ୍ୟାପୁଛି । ଆମାଜନ୍ ପ୍ରାଇମ୍ ଭିଡିଓର ନୂଆ ବିଜ୍ଞାପନ-ମୁକ୍ତ ପ୍ଲାନ୍ ଏହାର ସଦ୍ୟ ଉଦାହରଣ । ନିକଟରେ ଆମାଜନ୍ ଘୋଷଣା କରିଛି, ପ୍ରାଇମ୍ ଭିଡିଓ ଏଣିକି ବିଜ୍ଞାପନ-ସମର୍ଥିତ ହୋଇଯିବ । ଅର୍ଥାତ୍ ଯେଉଁ ୟୁଜର୍ ପୂର୍ବରୁ ବର୍ଷର ୧୪୯୯ ଟଙ୍କା ଦେଇସାରିଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କୁ ଏବେ ବି ବିଜ୍ଞାପନ ଦେଖିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ତେବେ ବିଜ୍ଞାପନମୁକ୍ତ ସବ୍ସ୍କ୍ରିପ୍ସନ ପାଇଁ ବର୍ଷକୁ ୬୯୯ ଟଙ୍କା ଅତିରିକ୍ତ ଦେବାକୁ ହେବ । ଏହା ଫଳରେ ସେମାନେ ବିଜ୍ଞାପନ ଦେଖିବେ ନାହିଁ ।
କେବଳ ଆମାଜନ୍ ନୁହେଁ, ଡିଜ୍ନୀ ପ୍ଲସ୍ ହଟ୍ଷ୍ଟାର, ନେଟ୍ଫ୍ଲିକ୍ସ ଓ ୟୁଟ୍ୟୁବ୍ ପ୍ରିମିୟର ଭଳି ପ୍ଲାଟ୍ଫର୍ମ ମଧ୍ୟ ଏହା କରୁଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମେ ଆକର୍ଷଣୀୟ ମୂଲ୍ୟଯୁକ୍ତ ସେବା ଦେବେ, ଆପଣ ଏହାକୁ ନେଇ ସହଜ ମଣିବା ପରେ ଫିଚର୍ କମ୍ କରି ଅତିରିକ୍ତ ଶୁଳ୍କ ମାଗିବେ । ଭାରତୀୟ ଗ୍ରାହକ ଏହାକୁ ନେଇ ଚିନ୍ତିତ । ସୋସିଆଲ ମିଡିଆରେ ଲୋକେ ଏହାକୁ ଠକେଇ କହୁଛନ୍ତି । କାରଣ ପୂର୍ବରୁ ଲୋକଙ୍କୁ କୁହାଯାଏ ନାହିଁ ଯେ ଆଗକୁ ବି ଅଲଗା ପ୍ରକାର ସବ୍ସ୍କ୍ରିପ୍ସନ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ । କିଛି ୟୁଜର କହୁଛନ୍ତି, ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସବ୍ସ୍କ୍ରିପ୍ସନ କ୍ଲାନ୍ତି ବଢୁଛି । କାରଣ ସବୁ ଆପ୍ ଧୀରେ ଧୀରେ ନୂଆ ନୂଆ ସବ୍ସ୍କ୍ରିପ୍ସନ ଓ ବୁଷ୍ଟର୍ ଲଞ୍ଚ୍ କରୁଛନ୍ତି ।
ସବ୍ସ୍କ୍ରିପ୍ସନ କ୍ଲାନ୍ତି କେବଳ ଏକ ଶବ୍ଦ ନୁହେଁ, ବାସ୍ତବ ମନୋବୈଜ୍ଞାନିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ଚିନ୍ତା । ୟୁଜର୍ ପ୍ରଥମେ ଶସ୍ତା ପ୍ଲାନ୍ରେ ଫସାଯାଏ । ତା’ପରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ଅତିରିକ୍ତ ଶୁଳ୍କ ପାଇଁ ଚାପ ପକାଯାଏ । ଏହାର କିଛି ସୀମା ନ ଥାଏ ।
ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି ଏହା ନୀତିସଙ୍ଗତ କି ନୁହେଁ? ଖାଉଟି ଅଧିକାର କ’ଣ କହୁଛି? ଭାରତରେ ଖାଉଟି ସୁରକ୍ଷା ଅଧିନିୟମ ୨୦୧୯ ରହିଛି, ଯାହା କହେ- କମ୍ପାନି ଗ୍ରାହକଙ୍କୁ ସୂଚନା ଓ ଅନୁମତି ବିନା ମଝିରେ ପ୍ଲାନ୍ ଅବଧିକୁ ବଦଳାଇ ପାରିବ ନାହିଁ । ଉପରୋକ୍ତ ପ୍ଲାଟ୍ଫର୍ମ ଏହା ପାଳନ କରୁଛନ୍ତି କି ନାହିଁ ୟୁଜର୍ ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
ସବ୍ସ୍କ୍ରିପସନ୍ର ବ୍ୟବସାୟ ମଡେଲ ଖୁବ୍ ସ୍ମାର୍ଟ । କାରଣ ଏହା ପ୍ରଥମେ ସୁଲଭ ବୋଲି ଦର୍ଶାଏ । କିନ୍ତୁ ଧୀରେ ଧୀରେ ଆପଣଙ୍କ ପସନ୍ଦକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ । ଆଜି ଯେଉଁ ସେବାର ସବ୍ସ୍କ୍ରିପ୍ସନ ଶୁଳ୍କ ୪୯୯ ଟଙ୍କା ଅଛି, କାଲି ତାହା ୬୯୯ ଟଙ୍କା ହୋଇଯିବ । କିନ୍ତୁ କ’ଣ ସେବା ତା’ଠୁ ଭଲ ହେବ? ଆଦୌ ନୁହେଁ । କାରଣ ତାହା କେବଳ ପୁରୁଣା ସେବାକୁ ଫେରାଇ ନେବାର ଚାର୍ଜ । ସବ୍ସ୍କ୍ରିପ୍ସନ୍କୁ ନୂଆ ନାଁରେ ମହଙ୍ଗା ଦାମ୍ରେ ବିକ୍ରି କରିବାକୁ ମୂଳ ପ୍ଲାନ୍ରୁ କିଛି ଫିଚର୍ ହଟାଇ ନୂଆ ପ୍ଲାନ୍ ଲଞ୍ଚ୍ କରାଯାଏ ।
ଭାରତରେ ନିୟାମକ ସଂସ୍ଥା ଏ ମାମଲାରେ ସରକାରଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିବା ଉଚିତ୍ । ସ୍ୱଚ୍ଛ ମୂଲ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ । ସେବା ସ୍ପଷ୍ଟଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା ହେବା ଉଚିତ୍ ଏବଂ କମ୍ପାନି ମଝିରେ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ଅନୁମତି ବିନା ପ୍ଲାନ୍ ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରନ୍ତୁ । ନ ହେଲେ କମ୍ପାନି ଅତି ଚତୁରତାର ସହ କହିପାରିବେ ଯେ ସେମାନେ ପୁରୁଣା ପ୍ଲାନ୍କୁ ମହଙ୍ଗା କରିନାହାନ୍ତି, ବରଂ କେବଳ ନୂଆ ପ୍ଲାନ୍ ଲଞ୍ଚ୍ କରିଛନ୍ତି ।
‘ବ୍ଲାକ୍ ମିରର୍’ର କମନ୍ ପିପୁଲ୍ ଏପିସୋଡ୍ ଏକ କାଳ୍ପନିକ ସାବଧାନତା ଭଳି, ଯାହା ବାସ୍ତବ ଜୀବନରେ ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କ ସହ ହେଉଛି । ଆମାଣ୍ଡା ଓ ମାଇକ୍ଙ୍କ କାହାଣୀ କହୁଛି, ଯଦି ଆମେ ସଚେତନ ନ ହେବା ତେବେ ଆମ ଜୀବନ ବି ସବ୍ସ୍କ୍ରିପ୍ସନ ଜାଲ ହୋଇପାରେ³ ଯେଉଁଠି କେବଳ ସେବା ନୁହେଁ ଆମ ମୌଳିକ ଜୀବନ ବି ଆଡ୍- ଅନ୍ ସବ୍ସ୍କ୍ରିପ୍ସନ-ଆଧାରିତ ହୋଇଯିବ ।
