ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୧୮/୦୬: ଇରାନ ଯୁଦ୍ଧର ବିଗୁଲ ବଜାଇ ସାରିଛି। ସେପଟେ ଇରାନକୁ ସବୁଆଡ଼ୁ ମୂଳପୋଛ କରିବାକୁ ଏବଂ ବଙ୍କର ଓ ବଡ଼ ବଡ଼ ସୁଦୃଢ଼ କୋଠାକୁ ନଷ୍ଟ କରିବାକୁ ଇସ୍ରାଏଲ ଆମେରିକାରୁ ୧୪୦୦୦ କିଲୋ ବିଶିଷ୍ଟ ବଙ୍କର ବଷ୍ଟର ଭଳି ନୂଆ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଅସ୍ତ୍ର ମଗାଇଛି। ଏହାରି ଭିତରେ କିନ୍ତୁ ଇରାନର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନେତା ଆୟାତୋଲ୍ଲା ଅଲି ଖାମେନି ଏବେ ନିଜକୁ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ଏକା ଅନୁଭବ କରୁଛନ୍ତି। ଏକ ଉଚ୍ଚ-ପଦବୀ ବିବାଦର କେନ୍ଦ୍ରରେ ଫସି ରହିଥିବା ଖାମେନି ଏବେ ତାଙ୍କ ଜୀବନ ଏବଂ ନେତୃତ୍ୱ ଉଭୟ ପଟୁ ବିପଦ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବା ଅନୁଭବ କରୁଛନ୍ତି। ନିକଟରେ ଏବିସି ନ୍ୟୁଜ୍ ସହିତ ଏକ ସାକ୍ଷାତକାରରେ, ଇସ୍ରାଏଲୀ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ବେଞ୍ଜାମିନ୍ ନେତାନ୍ୟାହୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ ଖାମେନେଇଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବା ଦ୍ୱାରା ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ଇରାନ ମଧ୍ୟରେ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଶତ୍ରୁତାର ଅନ୍ତ ହୋଇପାରେ। ଏହାର ଠିକ୍ ଗୋଟିଏ ଦିନ ପରେ, ଇସ୍ରାଏଲର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରୀ, ଇସ୍ରାଏଲ୍ କାଟ୍ଜ, ସିଧାସଳଖ ଚେତାବନୀ ଜାରି କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଖାମେନି ପୂର୍ବତନ ଇରାକୀ ନେତା ସଦ୍ଦାମ ହୁସେନଙ୍କ ପରି ସମାନ ଦଶା ଭୋଗିବେ।
ତେବେ ତମାମ ଅସନ୍ତୋଷ ଭିତରେ ଖାମେନେଇଙ୍କ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଇରାନ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା ଗତ କିଛି ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ତୀବ୍ର ହୋଇଛି। କାରଣ ପୂର୍ବରୁ ଆମେରିକା ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଡୋନାଲ୍ଡ ଟ୍ରମ୍ପ ଇରାନୀ ନେତାଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିବା ପାଇଁ ଇସ୍ରାଏଲୀ ଯୋଜନାକୁ ରଦ୍ଦ କରିଥିବା କୁହାଯାଇଥିଲା। ତାଙ୍କ ସାକ୍ଷାତକାରରେ ଯୋଜନାକୁ ସମର୍ଥନ କରି ନେତାନ୍ୟାହୁ ଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲେ ଯେ ଏପରି ପଦକ୍ଷେପ ଉତ୍ତେଜନା ବୃଦ୍ଧି କରିବ ନାହିଁ, ବରଂ "ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱର ଅନ୍ତ" କରିବ।
ଇରାନର ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ, ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନେତାଙ୍କ ଦ୍ୱିତୀୟ ପୁଅ ମୋଜତାବା ଖାମେନି ଜଣେ ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱୀ ଭାବରେ ଠିଆ ହୋଇଛନ୍ତି। ୧୯୬୯ ମସିହାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ମୋଜତାବାଙ୍କର ଇସଲାମିକ୍ ରିଭଲ୍ୟୁସନରୀ ଗାର୍ଡ କର୍ପସ (ଆଇଆରସିଜି) ଏବଂ ଇରାନର ଧର୍ମଗୁରୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଉଭୟ ସହିତ ଗଭୀର ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି। ସେ ଇରାନ-ଇରାକ ଯୁଦ୍ଧର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ ପରଦା ପଛରେ ତାଙ୍କର ଦୃଢ଼ ପ୍ରଭାବ ଥିବା କୁହାଯାଉଛି।
ତେବେ ମୋଜତାବାଙ୍କ ବ୍ୟତିତ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଉ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ନାଁ ହେଉଛି ଖାମେନେଇଙ୍କ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ସହାୟକ ଆଲିରେଜା ଆରାଫି। ଆରାଫି ବିଶେଷଜ୍ଞ ପରିଷଦର ଉପାଧ୍ୟକ୍ଷ, ଗାର୍ଡିଆନ କାଉନସିଲର ସଦସ୍ୟ ଏବଂ ଶୁକ୍ରବାର ଦିନ କୋମ୍ରେ ହେଉଥିବା ପ୍ରାର୍ଥନାର ମୁଖ୍ୟ ନେତା ସମେତ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦବୀରେ ଅଛନ୍ତି। ଇରାନର ଶକ୍ତି ଗଠନ ମଧ୍ୟରେ ତାଙ୍କର ବ୍ୟାପକ ଯୋଗ୍ୟତା ତାଙ୍କୁ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ପାଇଁ ଏକ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିପାରେ।
ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନେତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରେ ରାଜନୈତିକ ସୁରକ୍ଷା ମାମଲା ଦେଖାଶୁଣା କରୁଥିବା ଅଲି ଅସଗର ହେଜାଜି ମଧ୍ୟ ଏହି ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦିତାରେ ରହିଛନ୍ତି। ପରଦା ପଛରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଭାବ ପାଇଁ ସେ ବେଶ୍ ଜଣାଶୁଣା, ହେଜାଜି ଦୀର୍ଘ ଦିନ ଧରି ଇରାନର ଗଇନ୍ଦା ସୂତ୍ରରେ ଜଡ଼ିତ ଅଛନ୍ତି ଏବଂ ରଣନୈତିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଗ୍ରହଣରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି। ସେହିପରି ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଏବଂ ଗୁଇନ୍ଦା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦଶନ୍ଧି ଧରି ଥିବା ଘୋଲାମ ହୁସେନ ମୋହସେନି ଏଜେଇ ହେଉଛନ୍ତି ଆଉ ଜଣେ ପ୍ରମୁଖ ନେତା ଯିଏକି ଖାମେନିଙ୍କ ପରେ ଇରାନର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ହେବାର ଦୃଢ଼ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦୀ ହୋଇପାରନ୍ତି। ସେ ପୂର୍ବରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ମହମୁଦ ଅହମଦିନେଜାଦଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଇରାନର ଗୁପ୍ତଚର ମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଓକିଲ ଜେନେରାଲ ଏବଂ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ମୁଖପାତ୍ର ସମେତ ବିଭିନ୍ନ ବରିଷ୍ଠ ଆଇନଗତ ପଦବୀରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ।
ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଖାମେନିଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟର ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ମୁଖ୍ୟ ମହମ୍ମଦ ଗୋଲପାଏଗାନି ମଧ୍ୟ ରହିଛନ୍ତି। ତତ୍ସହିତ ପୂର୍ବତନ ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରୀ ଅଲି ଆକବର ଭେଲାତି ଏବଂ କମଲ ଖରାଜି; ଏବଂ ପୂର୍ବତନ ବାଚସ୍ପତି ଅଲି ଲାରିଜାନି ମଧ୍ୟ ରହିଛନ୍ତି। ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଖରେ ଘରୋଇ ଶାସନ ଏବଂ ବୈଦେଶିକ ବ୍ୟାପାର, ବିଶେଷକରି ପରମାଣୁ ଆଲୋଚନାରେ ଗଭୀର ଅଭିଜ୍ଞତା ରହିଛି।
ଇରାନ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଆୟତୋଲ୍ଲାଙ୍କୁ କିପରି ଚୟନ କରାଯାଏ?
ଇରାନର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନେତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ, ଅଯୋଗ୍ୟ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହେବା କିମ୍ବା ଇସ୍ତଫା ଦେବା ପରେ, ନେତୃତ୍ୱର ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ଜଣେ ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ବାଛିବା ପାଇଁ ବିଶେଷଜ୍ଞ ପରିଷଦ ଡକାଯାଏ। ଏହି ପରିଷଦ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ବାଚିତ କିନ୍ତୁ ଇରାନର ଗାର୍ଡିଆନ୍ କାଉନସିଲ୍ ଦ୍ୱାରା ଯାଞ୍ଚ କରାଯାଇଥିବା ବରିଷ୍ଠ ଧର୍ମଗୁରୁମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ। ଏହା ୮୮ ଜଣ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଏକ ସଂଗଠନ, ଯେଉଁମାନେ କି ଆଠ ବର୍ଷ ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାନ୍ତି। ସେମାନେ ଏକ ଗୁପ୍ତ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କୁ ମନୋନୟନ ଏବଂ ଭୋଟ ଦେବା ପାଇଁ ଏକ ବନ୍ଦ ଅଧିବେଶନରେ ଏକାଠି ହୁଅନ୍ତି। ସେମାନେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କ ଧାର୍ମିକ ଯୋଗ୍ୟତା, ରାଜନୈତିକ ବିଶ୍ୱସ୍ତତା ଏବଂ ଶାସନ ସ୍ଥିରତା ବଜାୟ ରଖିବାର କ୍ଷମତା ଉପରେ ଆଲୋଚନା ଏବଂ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରନ୍ତି। ନୂତନ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନେତାଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବା ପାଇଁ ୮୮ ଭୋଟରୁ ଅତି କମରେ ୪୫ ଭୋଟର ଏକ ସରଳ ବହୁମତ ଆବଶ୍ୟକ। ଗୋଷ୍ଠୀ ବିବାଦକୁ ଏଡ଼ାଇବା ପାଇଁ ବିଧାନସଭାକୁ ଏପରି ସହମତିର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି।
ଆୟତୋଲ୍ଲାହ ଅଲି ଖାମେନି ଏବଂ ଇରାନ ଉପରେ ତାଙ୍କର ଶାସନ:
ଇରାନର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନେତା, ଖାମେନେ, ୧୯୮୯ ମସିହାରେ ଆୟାତୋଲ୍ଲା ରୁହୋଲ୍ଲା ଖାମେନିଙ୍କ ପରେ କ୍ଷମତାକୁ ଆସିଥିଲେ। ଅଢ଼େଇ ଦଶନ୍ଧିରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଧରି, ଇରାନ ତାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କଠୋର ଶାସନକୁ ସହିଛି। ଆୟାତୋଲ୍ଲା ଅଲି ଖାମେନି ଇରାନର ନ୍ୟାୟପାଳିକା, ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀ, ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ୍ତ ଗଣମାଧ୍ୟମ ଏବଂ ଗାର୍ଡିଆନ୍ କାଉନସିଲ୍ ଏବଂ ଏକ୍ସପେଡିଏନ୍ସି ଡିସର୍ଣ୍ଣମେଣ୍ଟ କାଉନସିଲ ଭଳି ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଉପରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଅଟନ୍ତି। ତାଙ୍କର ଗୋଟିଏ କଥା ଇରାନ ପାଇଁ ନୂଆ ଆଇନ ଅଟେ। ଏବଂ ସେ ପଶ୍ଚିମ ଦେଶଗୁଡ଼ିକୁ, ବିଶେଷକରି ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାକୁ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ନାହିଁ। ଖାମେନି ଆମେରିକା ଉପରେ ଶାସନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଚାହୁଁଥିବା ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି।
ଚଳିତ ବର୍ଷ ଜାନୁଆରୀରେ ଡୋନାଲ୍ଡ ଟ୍ରମ୍ପ ଓଭାଲ ଅଫିସକୁ ଫେରିବା ପରେ ସେ ତାଙ୍କ ଦେଶକୁ ଆମେରିକା ସହିତ ଆଲୋଚନା କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ସେ ୧୨ ମାର୍ଚ୍ଚରେ ଚେତାବନୀ ଦେଇ କହିଥିଲେ, "ଆଲୋଚନାରେ, ଜଣେ ନିଶ୍ଚିତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ଯେ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ପାଳନ କରିବା ଉଚିତ। କିନ୍ତୁ ଆମେ ଜାଣୁ ଯେ ଆମେରିକା ଏହା ପାଳନ କରିବ ନାହିଁ, ତେବେ ଆଲୋଚନା କରିବାର ଅର୍ଥ କ'ଣ? ତେଣୁ, ଆଲୋଚନା ପାଇଁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ ଏବଂ ଏହା କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିବା କେବଳ ଜନମତ ପ୍ରତି ଏକ ଧୋକା ଅଟେ।"
ଇରାନ ପୁଣି ଥରେ ଆଲୋଚନା ଟେବୁଲକୁ ଆସିଥିଲା, ଏବଂ ୧୫ ଜୁନରେ ଏହାର ପରମାଣୁ କ୍ଷମତା ଉପରେ ଆଉ ଏକ ଆଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା, ଯାହାକି ପୂର୍ବରୁ ହେବାର ଥିଲା। ୧୩ ଜୁନରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଇରାନର ପରମାଣୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକୁ ଟାର୍ଗେଟ କରି କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ବର୍ଷା କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିବାରୁ ଇରାନ ପଥଭ୍ରଷ୍ଟ ହୋଇଗଲା। ଜୁନ୍ ୨୦୨୫ରେ ଆୟତୁଲ୍ଲା ଅଲି ଖାମେନିଙ୍କ ବଞ୍ଚିବା ଏବଂ ଇସ୍ରାଏଲ ସହିତ ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟ ନିକଟତର ସହଯୋଗୀମାନଙ୍କ ପରି ତାଙ୍କୁ ନିପାତ କରାଯିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏବେ ଇରାନର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀଙ୍କ ବ୍ୟାପକ ପ୍ରଶ୍ନ ଉପରେ ସାରା ବିଶ୍ବର ନଜର ରହିଛି।
