ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୦୯/୦୫: ପାକିସ୍ତାନର ଅର୍ଥନୀତି ଗଭୀର ସଙ୍କଟରେ ଅଛି, ଏବଂ ଭାରତ ସହିତ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବା ଉତ୍ତେଜନା ଇସଲାମାବାଦ ପାଇଁ ଭାରୀ ବୋଝ ହୋଇପାରେ। ବୁଧବାର ଦିନ, ଭାରତ 'ଅପରେସନ୍ ସିନ୍ଦୂର' ଅଧୀନରେ ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ପାକ୍ ଅଧିକୃତ କାଶ୍ମୀରରେ ନଅଟି ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆଡ୍ଡାକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ପହଲଗାମରେ ହୋଇଥିବା ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣର ପ୍ରତିଜବାବ ଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଏହି ଉତ୍ତେଜନା କ’ଣ ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଯୁଦ୍ଧରେ ପରିଣତ ହେବ କି ? ପାକିସ୍ତାନର ଦୁର୍ବଳ ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥା ଏବଂ ଭାରତର ଆକ୍ରମଣାତ୍ମକ ରଣନୀତିକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି, ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଇସଲାମାବାଦ ପାଇଁ ବିପର୍ଯ୍ୟୟକାରୀ ହୋଇପାରେ।
ପାକିସ୍ତାନର ଅର୍ଥନୀତି ବର୍ତ୍ତମାନ ଏକ ଦୋହଲୁଥିବା ଡଙ୍ଗା ପରି ରହିଛି, ଯାହାକି ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ବୁଡ଼ିପାରେ। ୩୫୦ ବିଲିୟନ ଡଲାର ଅର୍ଥନୀତି ବିଶିଷ୍ଟ ଏହି ଦେଶ ୨୦୨୩ ମସିହାରେ ଦେବାଳିଆ ଅବସ୍ଥାରୁ ଅଳ୍ପକେ ରକ୍ଷା ପାଇଗଲା। ଏହାର ଋଣ-ଜିଡିପି ଅନୁପାତ ପ୍ରାୟ ୭୦%, ଏବଂ ସରକାରଙ୍କ ଆୟର ଅଧା ସୁଧ ପରିଶୋଧରେ ଖର୍ଚ୍ଚ ହୁଏ। ୧୩୦ ବିଲିୟନ ଡଲାରର ବୈଦେଶିକ ଋଣ, ଯାହାର ଅଧିକାଂଶ ଆଗାମୀ ଦୁଇ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ପରିଶୋଧ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ, ଯାହାକି ପାକିସ୍ତାନ ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ଚୀନ୍ ଏବଂ ଉପସାଗରୀୟ ଦେଶଗୁଡ଼ିକରୁ ଉଚ୍ଚ ସୁଧ ଋଣ ଏବଂ ଆଇଏମ୍ଏଫ୍ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ଇସଲାମାବାଦକୁ ଦୁର୍ବଳ କରିଛି। କୋଭିଡ-୧୯, ସାମରିକ ଶାସନ, ଭୁଲ ନୀତି ଏବଂ ଆତଙ୍କବାଦକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାର ନୀତି ଏହି ଆର୍ଥିକ ଧ୍ୱଂସକୁ ଆହୁରି ତୀବ୍ର କରିଥିଲା। ଘରୋଇ ନିବେଶର ଅଭାବ ଏବଂ ଦକ୍ଷ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ଅଭାବ ମଧ୍ୟ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଗଭୀର ଖାଲକୁ ଠେଲି ଦେଉଛି।
ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଯଦି ଯୁଦ୍ଧ ହୁଏ, ତେବ ସାମରିକ ଖର୍ଚ୍ଚ ବଢ଼ିବ, ଯାହା ଫଳରେ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଭଳି କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡ଼ିକର ବଜେଟ ଆହୁରି ବିଗିଡ଼ିଯିବ। ଜଣେ ପାକିସ୍ତାନୀ ଅର୍ଥନୀତି ବିଶେଷଜ୍ଞ ଚେତାବନୀ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ,'"ଯୁଦ୍ଧ ଯୋଗୁଁ ଅତ୍ୟଧିକ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଏବଂ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସାମଗ୍ରୀର ଅଭାବ ହୋଇପାରେ।"ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି, ପାକିସ୍ତାନ କ’ଣ ଏହି ବିପଦ ଉଠାଇପାରିବ?
ସବୁବେଳେ କ'ଣ ପାକିସ୍ତାନକୁ ରକ୍ଷା କରିବ ଭାରତ ?
ପାକିସ୍ତାନ ବର୍ତ୍ତମାନ ଆଇଏମ୍ଏଫ୍ ଠାରୁ ୭ ବିଲିୟନ ଡଲାରର ବେଲଆଉଟ୍ ପ୍ୟାକେଜ୍ ଏବଂ ୧.୩ ବିଲିୟନ ଡଲାରର ଜଳବାୟୁ ଋଣ ପାଇଛି। କିନ୍ତୁ ଏହି ଆଶ୍ୱସ୍ତି କେବଳ କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ। ୨୨ ବିଲିୟନ ଡଲାରର ଋଣ ୨୦୨୫ ମସିହାରେ ପରିଶୋଧ ହେବାର ଅଛି, ଏବଂ କ୍ରେଡିଟ୍ ଏଜେନ୍ସି ଫିଚ୍ କହିଛି ଯେ ଏତେ ଟଙ୍କା ସଂଗ୍ରହ କରିବା ପାକିସ୍ତାନ ପାଇଁ ପ୍ରାୟ ଅସମ୍ଭବ। ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟାଙ୍କ ମଧ୍ୟ ପାକିସ୍ତାନର ଜିଡିପି ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପୂର୍ବାନୁମାନକୁ ୨.୭%କୁ ହ୍ରାସ କରିଛି। ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ମହମ୍ମଦ ଔରଙ୍ଗଜେବ ଆର୍ଥିକ ସମାଧାନର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଉଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ଏବଂ କଠୋର ମୁଦ୍ରା ନୀତି ତାଙ୍କ ରାସ୍ତାରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି। ତେବେ ଆଇଏମ୍ଏଫ୍ କ’ଣ ପାକିସ୍ତାନକୁ ବୁଡ଼ିବାରୁ ରକ୍ଷା କରିବ, ନା ଏହା କେବଳ ସମୟର ଅପଚୟ?
ପାକ୍ର ମେରୁଦଣ୍ଡ ଭାଙ୍ଗିଛି ଭାରତ:
ଭାରତ ପାକିସ୍ତାନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବ୍ୟାପକ ଭାବରେ ଆର୍ଥିକ ଏବଂ କୂଟନୈତିକ ଅସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରିଛି। ପାକିସ୍ତାନରୁ ଆମଦାନୀ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ, ଡାକ ସେବା ବନ୍ଦ, ପାକିସ୍ତାନୀ ଜାହାଜ ଏବଂ ବିମାନ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ, ଏବଂ - ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଆଘାତ - ୧୯୬୦ ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ଚୁକ୍ତିନାମାକୁ ସ୍ଥଗିତ କରିବା। ଏହି ଚୁକ୍ତି ପାକିସ୍ତାନର କୃଷି ଅର୍ଥନୀତିର ମେରୁଦଣ୍ଡ ଥିଲା, ଯାହା ଜିଡିପିର ୨୨.୭% ଅଂଶ ଅଟେ ଏବଂ ୯୫% ଜଳ ବ୍ୟବହାର କରେ। ପାକିସ୍ତାନ ଦାବି କରୁଛି ଯେ ଭାରତ ଚେନାବ ନଦୀର ୯୦% ପାଣିକୁ ଅବରୋଧ କରିଦେଇଛି, ଯାହା କୃଷି ଏବଂ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷାକୁ ବିପଦରେ ପକାଇଛି। ଭାରତ ମଧ୍ୟ ଆଇଏମ୍ଏଫ୍ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଶ୍ୱ ଏଜେନ୍ସିଗୁଡ଼ିକଠାରୁ ଇସଲାମାବାଦକୁ ପାଣ୍ଠିର ସମୀକ୍ଷା କରିବାକୁ ଦାବି କରିଛି। ୯ ମଇରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବାକୁ ଥିବା ଆଇଏମ୍ଏଫ୍ ବୈଠକରେ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗଟି ସରଗରମ ହେବାକୁ ଯାଉଛି। ଭାରତର ଏହି ରଣନୀତି ପାକିସ୍ତାନର ଅଣ୍ଟା ଭାଙ୍ଗିପାରେ।
କ'ଣ କହୁଛନ୍ତି ପାକିସ୍ତାନୀ ଶିଳ୍ପପତୀ?
ପାକିସ୍ତାନର ବ୍ୟବସାୟିକ ନେତାମାନେ ଭୟଭୀତ। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯୁଦ୍ଧ ପୁଞ୍ଜି ବଜାର, ମୁଦ୍ରା ଏବଂ ଯୋଗାଣ ଶୃଙ୍ଖଳା ଉପରେ ପ୍ରଚୁର ଚାପ ପକାଇବ। ଭାରତରୁ କଞ୍ଚାମାଲ ଆଣୁଥିବା ଔଷଧ ଭଳି କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ପୂର୍ବରୁ ସମସ୍ୟାରେ ପଡ଼ିଛନ୍ତି। କରାଚୀ ଷ୍ଟକ୍ ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜରେ ୩,୦୫୫ ପଏଣ୍ଟର ହ୍ରାସ ଏବଂ ଟଙ୍କାର ଅସ୍ଥିରତା (ପ୍ରତି ଡଲାର ୨୮୦-୨୮୪ ଟଙ୍କା) ସତର୍କ ଘଣ୍ଟି ବାଜିଛି। ଜଣେ ବ୍ୟବସାୟୀ ନେତା କହିଛନ୍ତି, 'ଆମର ଅର୍ଥନୀତି ଏବେ ବି ସୁଧାରି ହେଉଛି।' ଯୁଦ୍ଧ ହେଲେ ସମସ୍ତ ସମ୍ବଳକୁ ସାମରିକ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଲଗାଇବାକୁ ପଡ଼ିବ, ଏବଂ ଦେଶ ବିକାଶର ଆଶା ନଷ୍ଟ ହୋଇଯିବ।"
ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତାର ମୂଲ୍ୟ:
ପାକିସ୍ତାନର ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ନିଆଁରେ ଘିଅ ଢାଳିଛି। ପୂର୍ବତନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଇମ୍ରାନ ଖାନଙ୍କ ଜେଲଦଣ୍ଡ ଏବଂ ବେଲୁଚିସ୍ତାନରେ ବିଦ୍ରୋହ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଆହୁରି ଖରାପ କରିଛି। ଖାନଙ୍କ ଦଳ ପିଟିଆଇର ବିରୋଧ ଯୋଗୁଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସଂସ୍କାର ଅଧିକ କଷ୍ଟକର ହୋଇଛି। ୨୦୨୪ ରେ, ରାଜନୈତିକ ସ୍ଥିରତା ସୂଚକାଙ୍କରେ ପାକିସ୍ତାନ ୧୯୩ ଦେଶ ମଧ୍ୟରୁ ୧୮୦ତମ ସ୍ଥାନରେ ଥିଲା। କ୍ରେଡିଟ୍ ରେଟିଂ ଏଜେନ୍ସିଗୁଡ଼ିକ ଚେତାବନୀ ଦେଉଛନ୍ତି ଯେ ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ସଂସ୍କାର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାର କ୍ଷମତାକୁ ଦୁର୍ବଳ କରୁଛି। ପାକିସ୍ତାନ କ’ଣ ଏହି ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସଙ୍କଟକୁ ମୁକାବିଲା କରିପାରିବ, ନା ଏହା ଏହାର ଆର୍ଥିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଆଡ଼କୁ ନେଇଯିବ? ପାକିସ୍ତାନ ପାଇଁ, ଭାରତ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ କେବଳ ସାମରିକ ପରାଜୟ ନୁହେଁ, ବରଂ ଏକ ଆର୍ଥିକ ଏବଂ କୂଟନୈତିକ ପରାଜୟ ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ। ଭାରତର ରଣନୀତି ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନର ଦୁର୍ବଳତା ଏହି ଉତ୍ତେଜନାକୁ ଆହୁରି ଘନିଷ୍ଠ କରୁଛି। ଏବେ ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି: ଇସଲାମାବାଦ ଆଲୋଚନା ଟେବୁଲକୁ ଆସିବ କି, ନା ଏହା ମୁକାବିଲା ଏବଂ ବିନାଶର କାରଣ ପାଲଟିବ? ଏହା ସମୟ କହିବ..
