ଭୁବନେଶ୍ୱର ୧୨/୧୨: ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପ ଏକ ନିରବ ଘାତକ । ଏହି ଅଣସଂକ୍ରାମକ ରୋଗ ଅସମୟ ମୃତ୍ୟୁର ଏକ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ । ସ୍ୱଳ୍ପ ଓ ମଧ୍ୟମ ଆୟକାରୀ ବର୍ଗର ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଏହି ରୋଗ ବହୁଳ ଭାବରେ ବ୍ୟାପୁଛି । ବିଶ୍ୱ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଂଗଠନର ଆକଳନ ଅନୁସାରେ ୩୦ରୁ ୭୯ ବର୍ଷ ବୟସ୍କଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପାଖାପାଖି ୧୨୦ କୋଟି ଲୋକ ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପରେ ପୀଡ଼ିତ । ଏହି ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କର ପ୍ରାୟତଃ କିଛି ଲକ୍ଷଣ ଦେଖା ଦେଇନଥାଏ । ଏଣୁ ନିୟମିତ ବ୍ୟବଧାନରେ ସମସ୍ତେ ରକ୍ତଚାପକୁ ପରୀକ୍ଷା କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ବ୍ୟକ୍ତି ଜୀବନଶୈଳୀରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ତଥା ସ୍ୱଳ୍ପ ଲୁଣଯୁକ୍ତ ସୁଷମ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବା ସହ ମାଦକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ତମାଖୁ ଇତ୍ୟାଦି ବର୍ଜନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାନଗଲେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ହୃଦ୍ରୋଗ ଓ ବୃକ୍କଜନିତ ସମସ୍ୟା ଦେଖାଦେଇପାରେ । କିଛି ପ୍ରାଣାୟମ ଏହାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଏଣୁ ନିୟମିତ ଏକ ସକାରାତ୍ମକ ଭାବନା ସହ ଏହାକୁ ଅଭ୍ୟାସ କଲେ ସୁଫଳ ମିଳେ ।
ଭ୍ରାମରୀ ପ୍ରାଣାୟମ
ଏକ ଆରାମଦାୟକ ଧ୍ୟାନାସନରେ ବସନ୍ତୁ । ମେରୁଦଣ୍ଡ ସିଧା ରଖନ୍ତୁ । ହାତ ଆଣ୍ଠୁ ଉପରେ ଚିନ୍ ବା ଜ୍ଞାନ ମୁଦ୍ରାରେ ରଖନ୍ତୁ । ଆଖି ବନ୍ଦ କରନ୍ତୁ । ଦେହକୁ ପୂରା ଢିଲା ରଖନ୍ତୁ । ଅଭ୍ୟାସ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଓଠ ଧୀରେ ବନ୍ଦ ରହିବ । ଦୁଇ ହାତର ତର୍ଜିନୀ ବା ମଧ୍ୟମା ଆଙ୍ଗୁଠିରେ କାନ ଦୁଇଟିକୁ ବନ୍ଦ କରନ୍ତୁ । କାନର ଛିଦ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଅଙ୍ଗୁଳି ନ ପୂରାଇ ବାହାରେ ଥିବା ଫ୍ଲାପ୍କୁ ଚାପି କାନ ବନ୍ଦ କରନ୍ତୁ । ନାକ ବାଟେ ନିଃଶ୍ୱାସ ନିଅନ୍ତୁ । ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରି ଧୀରେ ନିଃଶ୍ୱାସକୁ ଗଭୀର ଏବଂ ସ୍ଥିର ଭାବରେ କଳା ଭଅଁର ଭଳି ଗୁଞ୍ଜନ କରି ଛାଡ଼ନ୍ତୁ । ନିଃଶ୍ୱାସ ଛାଡ଼ିବା ଶେଷ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ଗୁଞ୍ଜନ ଧୀରେ ଏବଂ ନାକ ଧାରାରେ ଚାଲିବା ଆବଶ୍ୟକ । ନିଃଶ୍ୱାସ ଛାଡ଼ିଲା ପରେ ଗଭୀର ନିଃଶ୍ୱାସ ନିଅନ୍ତୁ ଏବଂ ଅଭ୍ୟାସର ପୁନରାବୃତ୍ତି କରନ୍ତୁ । ଗୁଞ୍ଜନର ଶଦ୍ଦ କୋମଳ ଓ ମଧୁର ହେବା ଉଚିତ । ମୁଣ୍ଡ ସାମନା ଏବଂ ଉପରି ଭାଗରେ ଏହାର କମ୍ପନକୁ ଅନୁଭବ କରନ୍ତୁ । ଦୈନିକ ୫ରୁ ୧୦ ଚକ୍ର ଏହି ଭାବରେ ଅଭ୍ୟାସ କରନ୍ତୁ । ଏହି ପ୍ରାଣାୟାମ ଦ୍ୱାରା ମାନସିକ ଚାପ ଓ ଚିନ୍ତାରୁ ରକ୍ଷା ମିଳିବା ସହ ମନରେ ସକାରାତ୍ମକ ଭାବନା ଜାଗ୍ରତ କରାଏ । ଏହାଦ୍ୱାରା କ୍ରୋଧ, ଉଦ୍ବେଗ ଓ ଅନିଦ୍ରାରୁ ଉପକାର ମିଳିବା ସହ ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ । କାନରେ କୌଣସି ପ୍ରକାର ରୋଗ ଥିଲେ ଏହି ପ୍ରାଣାୟାମ କରିବେ ନାହିଁ ।
ଶୀତଳୀ ପ୍ରାଣାୟାମ
ଆରାମଦାୟକ ଆସନରେ ବସି ଆଖି ବନ୍ଦ ରଖନ୍ତୁ । ଜିଭକୁ ବାହାରକୁ କାଢ଼ି ଜିଭର ଦୁଇକଡ଼କୁ ଉପରକୁ ନଳୀ ଭଳି ମୋଡ଼ନ୍ତୁ । ନଳୀ ମଧ୍ୟଦେଇ ଶ୍ୱାସ ନେବା ଶେଷ ହେଲା ପରେ ଜିଭ ଭିତରକୁ ନେଇ ମୁହଁ ବନ୍ଦ କରନ୍ତୁ ଏବଂ ନାକ ବାଟେ ନିଃଶ୍ୱାସ ଛାଡ଼ନ୍ତୁ । ଏହା ଅଭ୍ୟାସର ଗୋଟିଏ ଚକ୍ର । ଏହିଭଳି ୯ଟି ଚକ୍ର ପୂରା କରନ୍ତୁ । ଆସନ ବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଯୋଗାଭ୍ୟାସ ପରେ ଏହି ଅଭ୍ୟାସ କରିବା ଦ୍ୱାରା ଶରୀରର ବଢ଼ିଥିବା ଉତ୍ତାପରେ ଭାରସାମ୍ୟ ଆସେ ଏବଂ ରକ୍ତଚାପ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ । ଶୀତଦିନେ ବା ପ୍ରଦୂଷିତ ପରିବେଶରେ ଏହି ଅଭ୍ୟାସ କରିବେ ନାହିଁ । ନିମ୍ନ ରକ୍ତଚାପ ରୋଗୀ, ଶ୍ୱାସରୋଗୀ ଏବଂ କୋଷ୍ଠକାଠିନ୍ୟ ଭୋଗୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ଅଭ୍ୟାସ ବର୍ଜନୀୟ ।
