ଭୁବନେଶ୍ୱର,୨୫/୧୧: ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଥିବା ୮୬ଟି ଜେଲ୍ରେ ଅଗ୍ନି ନିରାପତ୍ତା ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ । ଏମିତିକି ଅଧିକାଂଶ ଜେଲ୍ରେ ଗୋଟିଏ ବି ଅଗ୍ନି ନିର୍ବାପକ ଯନ୍ତ୍ର ନାହିଁ । ଯଦି କିଛି ଅଘଟଣ ଘଟିଲା ତା’ହେଲେ ଅନେକ ଧନଜୀବନ ହାନି ହେବା ନିଶ୍ଚିତ । ୨୦୧୮ରେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ନାଗପୁର ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ ଜେଲ ଗୋଦାମରେ ଏକ ବଡ଼ଧରଣର ଅଗ୍ନିକାଣ୍ଡ ଘଟି ଅନ୍ତେବାସୀଙ୍କ ପୋଷାକ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜିନିଷପତ୍ର ପୋଡ଼ି ଯାଇଥିଲା । ୧୧ ଜଣ କର୍ମଚାରୀ ଅଚେତ ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲେ । ଏଥିରୁ ଆମ ଜେଲ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ କିଛି ଶିକ୍ଷା କଲା ପରି ମନେ ହେଉନାହିଁ ।
ରାଜ୍ୟରେ ଜେଲ୍ଗୁଡିକୁ ୪ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ସେଗୁଡିକ ହେଲା ମଣ୍ଡଳ ଜେଲ୍, ଜିଲ୍ଲା ଜେଲ୍, ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଜେଲ୍ ଓ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସବ୍ ଜେଲ୍ । ଜେଲ୍ ବିଭାଗ ରିପୋର୍ଟ କହୁଛି, ସମସ୍ତ କାରାଗାରରେ ୧୯୭୫ ଜଣ ମହିଳା ଓ ୧୭,୩୮୯ ଜଣ ପୁରୁଷ କଏଦୀ ରହିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି । ୨୦୨୪ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ଶେଷ ସୁଦ୍ଧା ବିଭିନ୍ନ ଜେଲ୍ରେ ୬୫୦ରୁ ଅଧିକ ମହିଳା ଓ ୧୫ ହଜାର ୪ ଶହରୁ ଅଧିକ ପୁରୁଷ କଏଦୀ ଅଛନ୍ତି । ଏ ସବୁ ମଧ୍ୟରେ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରମୁଖ ଜେଲ୍ ହେଉଛି ଭୁବନେଶ୍ୱର ଝାରପଡ଼ାରେ ଥିବା ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଜେଲ୍ । ଏହି ଜେଲ୍ରେ ୯୫୦ ଜଣ କଏଦୀ ରହିବା କ୍ଷମତା ରହିଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ଏଠାରେ କ୍ଷମତା ଠାରୁ ଅଧିକ ଅର୍ଥାତ୍ ୧୨୭୦ ଜଣ କଏଦୀ ଅଛନ୍ତି । ରାଉରକେଲା ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଜେଲ୍ରେ ୮୦୨ ଜଣ ରହିବାର କ୍ଷମତା ଥିବା ବେଳେ ମାତ୍ର ୫ ଶହ କଏଦୀ ରହୁଛନ୍ତି । ବାରିପଦା ମଣ୍ଡଳ ଜେଲରେ ୫୯୧ ଜଣ ରହିବାର କ୍ଷମତା ଥିବା ବେଳେ ୬୪୮ରୁ ଅଧିକ କଏଦୀ ରହୁଛନ୍ତି । ବ୍ରହ୍ମପୁର ଜେଲ୍ରେ ୭୪୩ ଜଣ କଏଦୀ ରହିବାର କ୍ଷମତା ଥିବା ବେଳେ ୭୮୦ରୁ ଅଧିକ ରହୁଛନ୍ତି । କଟକ ଚୌଦ୍ୱାର ଜେଲ୍ରେ ୭୩୨ ଜଣ ରହିବାର କ୍ଷମତା ଥିବା ବେଳେ ଅଛନ୍ତି ପ୍ରାୟ ୧ ହଜାର କଏଦୀ ।
କଏଦୀମାନଙ୍କ ରୋଷେଇ ପାଇଁ କାଠ ଓ ଗ୍ୟାସ୍ର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି । ହେଲେ ରୋଷେଇ ଘରେ ଅଗ୍ନି ନିର୍ବାପକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ । ତା’ଛଡ଼ା ଅଧିକାଂଶ ଜେଲ୍ରେ ଅଗ୍ନି ନିର୍ବାପକ ଯନ୍ତ୍ର ବି ନାହିଁ । ପୁଲିସ ଅନେକ ସମୟରେ ବିଭିନ୍ନ ଜେଲ୍ରେ ଚଢ଼ଉ କରି ଲାଇଟର୍, ଦିଆସିଲି, ସିଗାରେଟ୍, ଗଞ୍ଜେଇ ଜବତ କରିବାର ନଜିର ରହିଛି । ଯଦି କୌଣସି କାରଣରୁ ଅସାବଧାନତାବଶତଃ ଏଥିରୁ ନିଆଁ ଲାଗିଗଲା ତା’ହେଲେ କଥା ସରିଲା । କାରଣ ଜେଲ୍ରେ ଅନ୍ତେବାସୀଙ୍କୁ ତାଲା ପକାଇ ରଖାଯାଏ । ନିଆଁ ଲାଗିଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ୱାର୍ଡ ଭିତରୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବା ବେଳକୁ କେତେ ଯେ ଜୀବନ ହାନି ଘଟିଯିବ କହି ହେବନି । ତାଛଡ଼ା ଯଦି କୌଣସି କାରଣରୁ ରୋଷେଇ ଘର ଗ୍ୟାସ୍ରୁ ନିଆଁ ଲାଗିଲା ତେବେ କଏଦୀମାନେ ଜଳିଯିବେ । ଜେଲ୍ରେ ନିଆଁ ଲାଗିବାର ଆଉ ଏକ କାରଣ ହେଲା ବିଦ୍ୟୁତ ବ୍ୟବସ୍ଥା । ବୁଢ଼ିଆଣୀ ଜାଲ ଭଳି ଛନ୍ଦି ହୋଇ ରହିଛି ବିଦ୍ୟୁତ ତାର । ଜେଲ୍ ତିଆରି ହେବା ଦିନ ଠାରୁ ଏସବୁ ମରାମତି ହୋଇନାହିଁ । ସଟ୍ ସର୍କିଟ ଯୋଗୁ ନିଆଁ ଲାଗିବାର ଆଶଙ୍କା ବି ରହିଛି ।
ରାଜ୍ୟର କୌଣସି ଜେଲ୍ରେ ଅଗ୍ନି ନିରାପତ୍ତା ପାଇଁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭାବେ ବିଦ୍ୟୁତ ତାର ଟଣାଯାଇ ନାହିଁ । ପ୍ରମୁଖ ଜେଲ୍ରେ ଖାଲି ହାତଗଣତି ଅଗ୍ନି ନିର୍ବାପକ ଯନ୍ତ୍ର ରଖାଯାଇଛି । ଗତ କିଛିବର୍ଷ ହେବ ଅଗ୍ନିଶମ ବିଭାଗରେ ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଛି । ସରକାରୀ ହେଉ କି ବେସରକାରୀ ସଂସ୍ଥା ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଅଗ୍ନି ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରମାଣପତ୍ର ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରାଯାଇଛି । ଅଗ୍ନି ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରମାଣପତ୍ର ନଥିବା କେତେ ସଂସ୍ଥାରେ ତାଲା ପକାଇ ଦେଇଥିଲା ଅଗ୍ନିଶମ ବିଭାଗ । ୨୦୨୦- ୨୧ରେ ଅଗ୍ନିଶମ ବିଭାଗ ୧୭୭୬ ସଂସ୍ଥାକୁ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା । ହେଲେ ରାଜ୍ୟର କୌଣସ ଜେଲର ଅଗ୍ନି ନିରାପତ୍ତା ପ୍ରମାଣପତ୍ର ନାହିଁ । ଏ ବିଷୟରେ ଅଗ୍ନିଶମ ବିଭାଗ ସବୁ ଜାଣି ଚୁପ୍ ରହିଛି ।
ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଜେଲ୍ ଏଡିଜି କହିଛନ୍ତି, ରାଜ୍ୟର ପ୍ରମୁଖ ଜେଲ୍ରେ ଅଗ୍ନି ନିର୍ବାପକ ଯନ୍ତ୍ର ଲାଗିଛି । ଏବେ ଯେଉଁଠି ନୂଆ ଜେଲ୍ କାମ ହେଉଛି ସେଠାରେ ଅଗ୍ନି ନିରାପତ୍ତା ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଉଛି । ଯେଉଁ ଜେଲ୍ରେ ନାହିଁ ସେ ବିଷୟରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଯାଇଛି । ଖୁବ୍ଶୀଘ୍ର ସବୁ ଜେଲ୍ରେ ଅଗ୍ନି ନିର୍ବାପକ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯିବ ।
