ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଲୋକସଭାରେ ବିରୋଧୀ ଦଳର ନେତା ରାହୁଲ ଗାନ୍ଧୀ ଗତ ସପ୍ତାହରେ ୨୦୨୪ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ବ୍ୟାପକ ନିର୍ବାଚନୀ ଜାଲିଆତିର ଅଭିଯୋଗ ଆଣିଥିଲେ। ବିଶେଷ କରି କର୍ଣ୍ଣାଟକର ମହାଦେବପୁରା ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀରେ ଏକ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଭୋଟ୍ "ଚୋରି" ହୋଇଥିବା ନେଇ ସେ ଦାବି କରିଥିଲେ। ଏହା ମଧ୍ୟରେ ଡୁପ୍ଲିକେଟ୍ ଏଣ୍ଟ୍ରି, ନକଲି ଠିକଣା, ବହୁସଂଖ୍ୟାରେ ଭୋଟର ପଞ୍ଜୀକରଣ ଏବଂ ଏକାଧିକ ଥର ଭୋଟ୍ ଦେବା ଭଳି ଅନିୟମିତତା ରହିଥିବା ନେଇ ସେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି। ଏହା ସହିତ, ସେ ଜଣେ ଭୋଟର ଶକୁନ ରାଣୀଙ୍କୁ ଦୁଇଥର ଭୋଟ୍ ଦେଇଥିବାର ପ୍ରମାଣ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିବା ନେଇ ଦାବି କରିଥିଲେ।

ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗଙ୍କ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା  

ଭାରତର ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ (ECI) ରାହୁଲ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଅଭିଯୋଗକୁ ଆଧାରହୀନ ବୋଲି କହି ଖାରଜ କରିଛି। ଏବଂ ଏହା ପୂର୍ବରୁ ଖଣ୍ଡନ କରାଯାଇଥିବା ଅଭିଯୋଗର ପୁନରାବୃତ୍ତି ବୋଲି କହିଛି। ECI ରାହୁଲ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ନିୟମାନୁସାରେ ଔପଚାରିକ ଅଭିଯୋଗ(ହଲଫନାମା ବା ଆଫିଡେବିଟ) ଦାଖଲ କରିବାକୁ କିମ୍ବା ତାଙ୍କ ଦାବିର ସମର୍ଥନରେ ଶପଥପୂର୍ବକ ପ୍ରମାଣ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ କହିଛି। କର୍ଣ୍ଣାଟକ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ହରିୟାଣାର ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ ଅଧିକାରୀମାନେ ମଧ୍ୟ ରାହୁଲଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଅଭିଯୋଗ ସହିତ ପ୍ରମାଣ ଏବଂ ଶପଥପାଠ ସହିତ ଔପଚାରିକ ଅଭିଯୋଗ ଦାଖଲ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି।

ଆଇନ କ’ଣ କହୁଛି?

‘ରେଜିଷ୍ଟ୍ରେସନ୍ ଅଫ୍ ଇଲେକ୍ଟର୍ସ ରୁଲ୍ସ, ୧୯୬୦’ର ନିୟମ ୨୦ ଅନୁଯାୟୀ, ଭୋଟର ତାଲିକାରେ ନାମ ଯୋଗ କିମ୍ବା ଆପତ୍ତି ସମ୍ପର୍କିତ ଯେକୌଣସି ଅଭିଯୋଗର ତଦନ୍ତ ପଞ୍ଜୀକରଣ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ୩୦ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ କରିବାକୁ ହେବ। ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା କେବଳ ଭୋଟର ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ। ତାଲିକାର ଚୂଡାନ୍ତ ପ୍ରକାଶନ ପରେ ଏହା ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ଆଧିକାରିକ ତାଲିକା ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ନିୟମ ୨୦ ଆଉ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ହୋଇ ରୁହେ ନାହିଁ। ଏହାପରେ ତାଲିକା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିବାଦ କେବଳ କୋର୍ଟରେ ଉଠାଯାଇପାରିବ।

୨୦୨୪ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନ ଶେଷ ହୋଇଥିବାରୁ ନିୟମ ୨୦ ଅନୁଯାୟୀ ଅଭିଯୋଗର ତଦନ୍ତ ଆଇନସମ୍ମତ ନୁହେଁ। ECI ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, ଅନ୍ୟ କୌଣସି ନିୟମ ଅଭିଯୋଗକାରୀଙ୍କଠାରୁ ତଥ୍ୟ ମାଗିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଏ ନାହିଁ। ତେଣୁ ରାହୁଲ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ନିୟମ ୨୦ ଅନୁଯାୟୀ ଶପଥପୂର୍ବକ ପ୍ରମାଣ ଦାଖଲ କରିବାକୁ କୁହାଯାଇଛି। ତଥାପି, ନିୟମ ୧୭ ଅନୁଯାୟୀ, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟସୀମା ବାହାରେ କିମ୍ବା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଫର୍ମାଟରେ ଦାଖଲ ହୋଇନଥିବା ଅଭିଯୋଗକୁ ପଞ୍ଜୀକରଣ ଅଧିକାରୀ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବାର ଅଧିକାର ରହିଛି।

ନିର୍ବାଚନ ପରେ ଆଇନଗତ ପ୍ରତିକାର

‘ରିପ୍ରେଜେଣ୍ଟେସନ୍ ଅଫ୍ ଦି ପିପୁଲ୍ ଆକ୍ଟ, ୧୯୫୧’ ଅନୁଯାୟୀ, ନିର୍ବାଚନୀ ଜାଲିଆତି କିମ୍ବା ଭୋଟର ତାଲିକାରେ ତ୍ରୁଟି ଯୋଗୁଁ ନିର୍ବାଚନ ଫଳାଫଳକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରିବା ପାଇଁ ଏକମାତ୍ର ଉପାୟ ହେଉଛି ହାଇକୋର୍ଟରେ ନିର୍ବାଚନ ପିଟିସନ ଦାଖଲ କରିବା। ଏହା ନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରାର୍ଥୀ ଘୋଷଣା ହେବାର ୪୫ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ। ଏହି ସମୟସୀମା ଏବେ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇସାରିଛି। ସେହିପରି ନିୟମ ୨୦ ଅନୁଯାୟୀ ୩୦ ଦିନର ସମୟସୀମା ମଧ୍ୟ ଶେଷ ହୋଇଛି। ତେଣୁ, ରାହୁଲ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଅଭିଯୋଗର ଆଇନଗତ ତଦନ୍ତ ପାଇଁ ଏବେ କୌଣସି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ।

କ’ଣ ରହିଛି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ପରିଣାମ?

ECI ଏକ ପ୍ରଶାସନିକ ତଦନ୍ତ ଆରମ୍ଭ କରିପାରେ, ଯାହା ଭବିଷ୍ୟତ ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ସୁଧାର ଆଣିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇପାରେ। କିନ୍ତୁ, ଏହା ୨୦୨୪ ନିର୍ବାଚନର ଫଳାଫଳକୁ ବାତିଲ କିମ୍ବା ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରିବ ନାହିଁ। ଏହି ବିବାଦ ନିର୍ବାଚନୀ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଏବଂ ଆସ୍ଥା ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଆଲୋଚନାକୁ ଆହୁରି ତୀବ୍ର କରିଛି।