ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୦୧/୧୧: ଆମେରିକାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନ ବର୍ତ୍ତମାନ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ। ଡୋନାଲ୍ଡ ଟ୍ରମ୍ପ ଏବଂ କମଳା ହାରିସଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କିଏ ଜିତିବ ତାହା ଅସ୍ପଷ୍ଟ। ଅନେକ ଆଲୋଚନଙ୍କ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ମତ। ଅତୀତରେ ମଧ୍ୟ ଅନୁମାନ ଭୁଲ ହୋଇସାରିଛି, ତେଣୁ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବା ବ୍ୟର୍ଥ। ହଁ, ଏହା ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ବିଶ୍ୱର ସର୍ବ ପୁରାତନ ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ନିର୍ବାଚନ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମହଙ୍ଗା ହେବାକୁ ଯାଉଛି। ଉଲ୍ଲେଖଥାଉ କି, ସମୟ ସହିତ ଭାରତୀୟ ନିର୍ବାଚନ ମଧ୍ୟ ମହଙ୍ଗା ହୋଇଛି। କିନ୍ତୁ ଆମେରିକା ଏବଂ ଭାରତର ନିର୍ବାଚନ ଖର୍ଚ୍ଚରେ କିଛି ମୌଳିକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଅଛି। ତାହା କ’ଣ ଜାଣିବା ପୂର୍ବରୁ, ଆସନ୍ତୁ ପ୍ରଥମେ ବୁଝିବା ଯେ ଚଳିତ ବର୍ଷ ଆମେରିକାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନ ଏବଂ ଏକକାଳୀନ ସଂସଦୀୟ ନିର୍ବାଚନରେ ଅତି କମରେ ୧୬ ବିଲିୟନ ଡଲାର ଖର୍ଚ୍ଚ ହେବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି। ଭାରତୀୟ ଟଙ୍କାରେ ଏହି ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରାୟ ୧ ଲକ୍ଷ ୩୬ ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ ହେଉଛି।
ମିଡିଆ ଷ୍ଟଡିଜ୍ ଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା ଏକ ଅଧ୍ୟୟନ ଅନୁଯାୟୀ, ନିକଟରେ ଭାରତରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ସମସ୍ତ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ମିଳିତ ଭାବେ ପ୍ରାୟ ୧ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରିଥିଲେ। ଭାରତର ନିର୍ବାଚନ ଇତିହାସରେ ଏହା ସବୁଠାରୁ ମହଙ୍ଗା ନିର୍ବାଚନ ହେବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି। ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି, ଭାରତ ତୁଳନାରେ ଆମେରିକା ଏବଂ ବ୍ରିଟେନରେ ନିର୍ବାଚନ ଖର୍ଚ୍ଚ କିପରି ଭିନ୍ନ? କେଉଁ ଦେଶ ଅତ୍ୟଧିକ ଖର୍ଚ୍ଚ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଉ ନାହିଁ?
ଏକ ଛୋଟ ରାଜ୍ୟରୁ ଜଣେ ପ୍ରାର୍ଥୀ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ୭୫ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିପାରିବେ। ଏଥି ସହିତ, ବଡ଼ ରାଜ୍ୟଗୁଡିକରେ ଏହାର ବ୍ୟୟ ପରିସର ୯୫ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମ୍ଭବ ଅଟେ। ଏଥି ସହିତ, ଯଦି ଆମେ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ବିଷୟରେ କହିବା, ତେବେ ବଡ଼ ରାଜ୍ୟରୁ ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ସୀମା ୪୦ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଥିବାବେଳେ ଛୋଟ ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ଏହି ସୀମା ୨୮ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଛି। ସ୍ବରଣଥାଉକି, ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ସୀମା ସ୍ଥିର କରିଛନ୍ତି, ରାଜନୈତିକ ଦଳର ଖର୍ଚ୍ଚ ଉପରେ କୌଣସି ସୀମା ନାହିଁ।
ବ୍ରିଟେନରେ ନିର୍ବାଚନୀ ଖର୍ଚ୍ଚ:
ଯଦି ଆମେ ବ୍ରିଟେନ ବିଷୟରେ କହିବା, ଏଠାରେ ଏକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଗୋଟିଏ ସିଟରେ ସର୍ବାଧିକ ୬୦ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରିପାରିବେ। ଏକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ସମଗ୍ର ନିର୍ବାଚନରେ (ଦେଶର ସମୁଦାୟ ଆସନରେ) ସର୍ବାଧିକ ୩୫ ମିଲିୟନ ପାଉଣ୍ଡ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିପାରିବ। ଭାରତୀୟ ଟଙ୍କାରେ ଏହା ପ୍ରାୟ ୩୮୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ଅଟେ। ଭାରତ ପରି ବ୍ରିଟେନରେ ମଧ୍ୟ ଜଣେ ପ୍ରାର୍ଥୀ ତାଙ୍କ ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରଚାରରେ କେତେ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିପାରିବେ ତାହା ମଧ୍ୟ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଛି। ମିଡିଆ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ବ୍ରିଟେନର ଜଣେ ପ୍ରାର୍ଥୀ ସର୍ବାଧିକ ୫୩ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରିପାରିବେ। ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରଚାର ପାଇଁ ପାଞ୍ଚ ମାସ ସମୟ ପାଇଲେ ହିଁ ସେ ଏହି ଅର୍ଥ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିପାରିବେ। ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଯଦି ଦେଶରେ ନିର୍ବାଚନ ଠିକ୍ ସମୟରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୁଏ, ତେବେ ସଂସଦ ଭଙ୍ଗ ହେବାର ୫ ମାସ ମଧ୍ୟରେ ସେ ଏହାକୁ ଅଧିକ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିପାରିବେ। ଏଥି ସହିତ, ଯଦି ନିର୍ବାଚନ ଶୀଘ୍ର ଘୋଷିତ ହୁଏ ଏବଂ ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରଚାର ପାଇଁ କମ୍ ସମୟ ଉପଲବ୍ଧ ହୁଏ, ତେବେ ସେ ୨୨ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିପାରିବେ ନାହିଁ।
ଆମେରିକାରେ ନିର୍ବାଚନୀ ଖର୍ଚ୍ଚ:
ଆମେରିକୀୟ ନିର୍ବାଚନରେ ଭାଗ ନେଉଥିବା ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କୁ ଲୋକ ଏବଂ କର୍ପୋରେଟ୍ ଅନୁଷ୍ଠାନ ବିପୁଳ ପରିମାଣର ଅର୍ଥ ଦିଅନ୍ତି। ଯଦିଓ ଏହି ପରିମାଣର ଦାନ ସ୍ଥିର ହୋଇଛି, ତଥାପି ଆମେରିକାର ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଅନେକ ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଦଳଗୁଡ଼ିକର ଖର୍ଚ୍ଚ ଉପରେ କୌଣସି ସୀମା ନାହିଁ। ତେଣୁ ୨୦୨୪ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନରେ ଡେମୋକ୍ରାଟ୍ ଏବଂ ରିପବ୍ଲିକାନ୍ ଦଳଗୁଡିକ ପ୍ରାୟ ୫.୫ ବିଲିୟନ ଡଲାର୍ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବାକୁ ଯାଉଛନ୍ତି ବୋଲି ଆକଳନ କରାଯାଉଛି। ଏଥି ସହିତ, ଯଦି ଆମେ ଆମେରିକାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନ ସହିତ ସଂସଦ ନିର୍ବାଚନର ଖର୍ଚ୍ଚ (ଯାହାକୁ ଆମେରିକାରେ କଂଗ୍ରେସ ନିର୍ବାଚନ କୁହାଯାଏ) ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରୁ, ତେବେ ଏହି ପରିମାଣ ୧୬ ବିଲିୟନ ଡଲାର ଅତିକ୍ରମ କରିପାରେ। ଆମେ ଯେପରି ଉପରୋକ୍ତ ବିବରଣୀରେ କହିଛୁ, ଭାରତୀୟ ଟଙ୍କାରେ ଏହା ପ୍ରାୟ ୧ ଲକ୍ଷ ୩୬ ହଜାର କୋଟିରେ ପହଞ୍ଚିଛି।
