କଟକ ୨୫/୧୧: ନୂଆଦିଲ୍ଲୀରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ଓଡ଼ିଶା ପର୍ବରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦି କଟକ ବାଲିଯାତ୍ରାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରିବା ଏବଂ ବାଲିଯାତ୍ରାକୁ ଓଡ଼ିଶାର ସାମୁଦ୍ରିକ ସାମର୍ଥ୍ୟର ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ସମ୍ବୋଧନ କରିବା ଐତିହାସିକ ବାଲିଯାତ୍ରାର ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ବଢ଼ାଇ ଦେଇଛି । ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଏଭଳି ଟିପ୍ପଣୀ ବାଲିଯାତ୍ରାକୁ ୟୁନେସ୍କୋ ମାନ୍ୟତା ମିଳିବାରେ ସହଯୋଗ କରିବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଇପାରେ । କିନ୍ତୁ ବାଲିଯାତ୍ରାକୁ ୟୁନେସ୍କୋ ଫୋରମ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନେବ କିଏ? ଏନେଇ ଉଦ୍ୟମ ତ’ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ଓ କଟକ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନ କରିବା କଥା । କିନ୍ତୁ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟର କଥା ହେଉଛି କଟକ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନ ୨୦୨୩ ଜୁନ୍ରୁ ୟୁନେସ୍କୋ ଆବେଦନ ଚିଠି ଚାପି ବସିଛି । ଗତବର୍ଷ ଆବେଦନର ସମୟ ସରିଗଲା ଅଥଚ ପ୍ରଶାସନ ପକ୍ଷରୁ କିଛି ବି ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲା ନାହିଁ । ତେଣୁ ଚଳିତ ବର୍ଷ ୟୁନେସ୍କୋ ମାନ୍ୟତା ପାଇଁ ପ୍ରଶାସନ ପୁଣିଥରେ ଉଦ୍ୟମ କରିବ କି ନା ତାହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହେଉନାହିଁ ।
ୟୁନେସ୍କୋ ମାନ୍ୟତା ଲାଗି ଏବେ ବି ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ସମୟ ରହିଛି । ଆଉ କିଛି ଦିନ ପରେ ୟୁନେସ୍କୋ ମାନ୍ୟତା ଲାଗି ଆବେଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହେବ । ଏହାର ସମୟ ସୀମା ମାର୍ଚ୍ଚ ୩୧ ତାରିଖ ଯାଏ ରହିବ । ତେଣୁ ବାଲିଯାତ୍ରାକୁ ୟୁନେସ୍କୋ ମାନ୍ୟତା ପାଇଁ ଆବେଦନ କରିବାର ଭଲ ସୁଯୋଗ ଉଭୟ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଓ ଜିଲ୍ଳା ପ୍ରଶାସନ ପାଖରେ ଅଛି । କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ କେତେ ପ୍ରାଥମିକତା ଦିଆଯିବ ତାହା ସମୟ ବୟାନ୍ କରିବ ।
ସୂଚନା ମୁତାବକ, ଡିସେମ୍ବର ପ୍ରଥମ ସପ୍ତାହରେ ୟୁନେସ୍କୋ ଜେନେରାଲ୍ ସେସନ୍ ପାରାଗୁଏରେ ବସିବ । ଚଳିତବର୍ଷ ଆସିଥିବା ୯୦ଟି ଦେଶରୁ ୬୦ଟି ନୋମିନେସନ୍ ଉପରେ ବିଚାର ବିମର୍ଶ କରାଯିବ । କିନ୍ତୁ ଏହି ନୋମିନେସନ୍ ତାଲିକାରେ ବାଲିଯାତ୍ରା ନାହିଁ । ଯଦି ୨୦୨୩ ଜୁନ୍ରେ ଆସିଥିବା କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଚିଠି ଉପରେ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇ ଆବେଦନ କରିଥାଆନ୍ତା ତେବେ ଆଜି ବାଲିଯାତ୍ରା ଆବେଦନପତ୍ର ପାରାଗୁଏ ୟୁନେସ୍କୋ ଅଧିବେଶନର ଟେବୁଲ୍ ଉପରେ ରହିଥାନ୍ତା । କିନ୍ତୁ ଏ ସୁଯୋଗ ହାତଛଡ଼ା କରିସାରିଛି ଓଡ଼ିଶା ।
୨୦୨୩ରେ କେନ୍ଦ୍ର ସଂସ୍କୃତି ମନ୍ତ୍ରାଳୟରୁ କେନ୍ଦ୍ର ସଂଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡେମୀକୁ ନୋଡାଲ୍ ଏଜେନ୍ସି ଭାବେ ଦାୟିତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ୟୁନେସ୍କୋ ମାନ୍ୟତା ଲାଗି କଟକ ବାଲିଯାତ୍ରାର ଆବେଦନ କରିବାକୁ କୁହାଯାଇଥିଲା । ଏହି ଚିଠି କଟକ ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଓ କଟକ ମହାନଗର ନିଗମ (ସିଏମ୍ସି)କୁ ମଧ୍ୟ ଆସିଥିଲା । କିନ୍ତୁ ପ୍ରଶାସନ ତରଫରୁ କୌଣସି ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇନଥିଲା । ଏମିତିକି କେନ୍ଦ୍ର ସଂଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡ଼େମୀର ଏକ ଟିମ୍ ଏ ବାବଦରେ କଟକ ଆସି ଆଲୋଚନା କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଶାସନିକ ସହଯୋଗ କରାଯାଇନଥିବା କୁହାଯାଉଛି । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ ସେତେବେଳେ ବାଲିଯାତ୍ରା ସମ୍ପର୍କରେ ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ ଓ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ସରକାରଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା ।
ୟୁନେସ୍କୋ ବ୍ୟବସ୍ଥାନୁସାରେ, ଏକାଧିକ ଦେଶ ଗୋଟିଏ ଉତ୍ସବ ଲାଗି ମିଳିତ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ । ଯେହେତୁ ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ ଓ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ସହିତ ଓଡ଼ିଶାର ଏକ ଗୌରବମୟ ନୌବାଣିଜ୍ୟ ଇତିହାସ ରହିଛି ତେଣୁ ତିନି ଦେଶ(ଭାରତ,ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ ଓ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା) ମିଳିତ ଭାବେ ଆବେଦନ କରିଥାନ୍ତେ । କିନ୍ତୁ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ଏ ବାବଦରେ ପଛଘୁଞ୍ଚା ଦେଲେ ।
ୟୁନେସ୍କୋର ଗଭର୍ଣ୍ଣିଂ ବଡିରେ ଭାରତର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ ରହିଛି । ୨୦୨୨ ରୁ ୨୦୨୬ ଯାଏ ଭାରତ ଗଭର୍ଣ୍ଣିଂବଡିରେ ରହିବା ଯୋଗୁଁ ଭାରତୀୟ ଆବେଦନକୁ ମାନ୍ୟତା ମିଳିବାରେ ଅସୁବିଧା ହେବନାହିଁ । ଏ ଭିତରେ ପ୍ରାୟ ଦୁଇବର୍ଷ ବିତିସାରିଲାଣି । ଯଦି ଏଥର ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରେ ଭାରତ ସରକାର କଟକ ବାଲିଯାତ୍ରାକୁ ମାନ୍ୟତା ପାଇଁ ୟୁନେସ୍କୋକୁ ଆବେଦନ ନପଠାନ୍ତି ତେବେ କଟକ ବାଲିଯାତ୍ରାକୁ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଉତ୍ସବ ମାନ୍ୟତା ମିଳିବା ଅନିଶ୍ଚିତତା ଘେରକୁ ପଳାଇଯିବ । ଆସନ୍ତା ଡିସେମ୍ବର ୬ତାରିଖ ୟୁନେସ୍କୋ ଅଧିବେଶନ ପରଠାରୁ ଆବେଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହେବ । ମାର୍ଚ୍ଚ ୩୧ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆବେଦନ ସମୟ ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ଆବେଦନ ଏକ ଫର୍ମ ନୁହେଁ, ବାଲିଯାତ୍ରାର ଐତିହ୍ୟ,ପରମ୍ପରା ଓ ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଏହାର ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତାକୁ ନେଇ ଦସ୍ତାବିଜ୍ ଦାଖଲ କରାଯିବ ।
ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଜାତିସଂଘ ଭାରତୀୟ ସଂଘର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ସଦସ୍ୟ ଡକ୍ଟର ଦ୍ୱୀପାୟନ ପଟ୍ଟନାୟକ କହନ୍ତି, କଟକ ଐତିହାସିକ ବାଲିଯାତ୍ରା ଭଳି କୌଣସି ମେଳାର ଅଢ଼େଇ ହଜାର ବର୍ଷର ଇତିହାସ ନାହିଁ । ବାଲିଯାତ୍ରା ଏକ ଜୀବନ୍ତ ମେଳା । ତେଣୁ ଏହି ମେଳା ୟୁନେସ୍କା ମାନ୍ୟତା ପାଇବାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୋଗ୍ୟ । କିନ୍ତୁ ଏ ନେଇ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର, ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନ ତରଫରୁ ଉଦ୍ୟମ ଓ ସମନ୍ୱୟର ଅଭାବ ରହିଛି । ତେଣୁ ଆସନ୍ତା ଡିସେମ୍ବରରୁ ମାର୍ଚ୍ଚ ଯାଏ ରହିଥିବା ସୁଯୋଗକୁ ଅନ୍ତତଃପକ୍ଷେ ପୁଣିଥରେ ହାତଛଡ଼ା କରାନଯାଉ ବୋଲି ଶ୍ରୀ ପଟ୍ଟନାୟକ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଜିଲ୍ଲା ସଂସ୍କୃତି ଅଧିକାରୀ ନଳିନୀକାନ୍ତ ସାହୁଙ୍କୁ ପଚାରିବାରେ କହିଛନ୍ତି, ଆମେ ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଛୁ । କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ନିକଟରେ ଦାଖଲ କରିବୁ । ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ ମଧ୍ୟ ଏକ କମିଟି ଗଠନ କରାଯାଇଥିବା ସେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।
