ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ, ୧୯/୦୧: ଏଥିରେ କୌଣସି ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ ଯେ ବୈଦେଶିକ ନୀତିରେ ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା ହେଉଛି 'ନେବରହୁଡ଼ ଫାଷ୍ଟ' ନୀତି। ଅର୍ଥାତ୍ ଗୋଟିଏ ଦେଶର ପଡ଼ୋଶୀ ଦେଶମାନଙ୍କ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ଅନେକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ପଡ଼ୋଶୀର ପ୍ରସଙ୍ଗ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । କାରଣ ଏବେ ଭାରତ ଏବଂ ତାଲିବାନ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ନୂତନ ସମ୍ପର୍କର ଆରମ୍ଭ ହେଉଥିବା ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି।ନିକଟରେ ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ସଚିବ ବିକ୍ରମ ମିସ୍ତ୍ରୀ ଦୁବାଇରେ ତାଲିବାନର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରୀ ଆମିର ଖାନ ମୁତାକିଙ୍କୁ ଭେଟିଛନ୍ତି। ଯେଉଁଥିରେ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପରେ ଆଲୋଚନା ହୋଇଛି। ତେବେ ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ, ଭାରତ କାହିଁକି ତାଲିବାନ ଆଡକୁ ବନ୍ଧୁତାର ହାତ ବଢ଼ାଉଛି? ଏହି ସମ୍ପର୍କର ଅର୍ଥ କ'ଣ? ଏନେଇ ଜୋର ଧରିଛି ଚର୍ଚ୍ଚା ।
ତେବେ ଭାରତ-ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ସମ୍ପର୍କ ସର୍ବଦା ଜଟିଳ ରହିଛି। ଯେତେବେଳେ ଦେଶରେ ତାଲିବାନର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ, ଭାରତ ଦୂରତା ବଜାୟ ରଖେ। ୨୦୨୧ ମସିହାରେ ତାଲିବାନ କ୍ଷମତା ଦଖଲ କରିବା ପରେ ସମାନ ପରିସ୍ଥିତି ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ଏହି ଚିତ୍ର ୯୦ ଦଶକରେ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଇଥିଲା ଯେତେବେଳେ ତାଲିବାନ କାବୁଲ ଦଖଲ କରିଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଏବେ ତାଲିବାନ ଦେଶରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ନିଜକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରିସାରିଛି, ତେଣୁ ଅନେକ ଦେଶ ସହିତ ଏହାର ସମ୍ପର୍କରେ ମଧ୍ୟ ଉନ୍ନତି ହେଉଛି। ଏବେ ଏହି ତାଲିକାରେ ଭାରତର ନାମ ମଧ୍ୟ ଯୋଡା ହେଉଛି। ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ମତରେ, ଭାରତ ଏବଂ ତାଲିବାନ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉଚ୍ଚସ୍ତରୀୟ ଆଲୋଚନା ଦର୍ଶାଉଛି ଯେ ଭାରତ ଏବେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରାଜନୈତିକ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଏକ ନୂତନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଦେଖୁଛି। ତାଲିବାନ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଦଖଲ କରିବା ପୂର୍ବରୁ, ଭାରତ ଦୁଇ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ସାମରିକ ତାଲିମ, ଛାତ୍ରବୃତ୍ତି ଏବଂ ଏକ ନୂତନ ସଂସଦ ଭବନ ନିର୍ମାଣ ଭଳି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକରେ ନିବେଶ କରିଥିଲା। କିନ୍ତୁ ତାଲିବାନ ସରକାର ଆସିବା ପରେ, ଏହି ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକ ଶୀଘ୍ର ପଛରେ ପଡ଼ିଗଲା।
ତାଲିବାନର କବଜାକୁ ଭାରତ ପାଇଁ ଏକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଇଥିଲା। ସେତେବେଳେ ପରିସ୍ଥିତି ସୂଚାଇ ଦେଇଥିଲା ଯେ ତାଲିବାନ ପାକିସ୍ତାନ ପ୍ରତି ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ରଣନୈତିକ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଭାରତ ପାଇଁ ବିପଦ ଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଗତ ୩ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ବହୁତ କିଛି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଛି, ଯାହା ଯୋଗୁଁ ବନ୍ଧୁତାର ଏହି ନୂତନ ଅଧ୍ୟାୟ ଦେଖାଯାଉଛି। ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ତାଲିବାନ କ୍ଷମତା ଦଖଲ କରିବା ପୂର୍ବରୁ, ଭାରତ ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ରାସ୍ତା, ବିଦ୍ୟୁତ୍, ଡ୍ୟାମ୍, ହସ୍ପିଟାଲ ଏବଂ କ୍ଲିନିକ୍ ସମେତ ୫୦୦ ରୁ ଅଧିକ ପ୍ରକଳ୍ପରେ ୩ ବିଲିୟନ ଡଲାରରୁ ଅଧିକ ନିବେଶ କରିଥିଲା। ସେହି ସମୟରେ, ଭାରତ ଅନେକ ଆଫଗାନ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ତାଲିମ ଦେଇଛି, ହଜାର ହଜାର ଛାତ୍ରଙ୍କୁ ଛାତ୍ରବୃତ୍ତି ଦେଇଛି ଏବଂ ଏକ ନୂତନ ସଂସଦ ଭବନ ନିର୍ମାଣ କରିଛି। ଭାରତ ସହିତ ବନ୍ଧୁତା ତାଲିବାନ ପାଇଁ ଅନେକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଯଦିଓ ତାଲିବାନ ସମଗ୍ର ଦେଶକୁ ଦଖଲ କରିସାରିଛି, ତଥାପି ଏହାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ସ୍ୱୀକୃତି ଦିଆଯାଇନାହିଁ। ଏହାର ଅନେକ ଦେଶ ସହିତ ଆର୍ଥିକ ସମ୍ପର୍କ ଅଛି କିନ୍ତୁ ସମସ୍ତେ ତାଲିବାନକୁ ଚିହ୍ନିବାକୁ କୁଣ୍ଠାବୋଧ କରନ୍ତି। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ, ଭାରତ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ଏହାକୁ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ସ୍ୱୀକୃତି ଦିଏ। ଏହାକୁ ତାଲିବାନର ଏକ କୂଟନୈତିକ ବିଜୟ କୁହାଯିବ। ପଡ଼ୋଶୀ ଦେଶ ପାକିସ୍ତାନ ସହିତ ଭାରତର ସମ୍ପର୍କ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଖରାପ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଦେଇ ଗତି କରୁଥିବା ସମୟରେ ଭାରତର ଭୂମିକା ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ, ତାଲିବାନ ଭାରତକୁ ନିଜ ସହିତ ଆଣିପାରିବ, ଯାହା ଭାରତ ଏବଂ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଉଭୟ ପାଇଁ ଏକ ଲାଭଦାୟକ ଚୁକ୍ତି।
