ପୁରୀ,୧୩/୦୫: ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ରଥ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ଚଳଚଞ୍ଚଳ ରଥଚାଳି । ମୁଖ୍ୟ ବିଶ୍ୱକର୍ମାଙ୍କଠାରୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ ପାଇବା ପରେ ରବିବାର ଭାଇପୁଅ(ମୁଖ୍ୟ ବିଶ୍ୱକର୍ମାଙ୍କ ସହଯୋଗୀ) ଠାକୁରଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଯୋଗ ଦେଇଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀନହର ସମ୍ମୁଖ ରଥଚାଳିରେ ଚାଲିଛି ତୁମ୍ବ(ଚକର ମଝି ଅଂଶ) ତିଆରି । ମର୍ଦଳ ଆକାରରେ ତିଆରି ହେଉଛି ତୁମ୍ବ । ଗୋଳାକୃତି ତୁମ୍ବ ମଝିରୁ ଦୁଇ ପାଶ୍ୱର୍କୁ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ସରୁ । ମାପ ଅନୁସାରେ ଫାସୀ କାଠ କାଟୁଛନ୍ତି କରତି ସେବକ । ଭୋଇ ସେବକମାନେ ଏହାକୁ ନେଇ ବିଶ୍ୱକର୍ମାଙ୍କୁ ଯୋଗାଉଛନ୍ତି । ବାରିସିରେ ହାଣି ତୁମ୍ବ ସାଇଜ୍ କରୁଛନ୍ତି ବିଶ୍ୱକର୍ମା । ଏପଟେ ଦୋଳବେଦିରେ ଶାଳ ଅନୁକୂଳ କରି କମାର ସେବକମାନେ ଅର କଣ୍ଟା ତିଆରି ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି।
ମୁଖ୍ୟ ଓଝା ତଥା କମାର ସେବକଙ୍କ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ୩ ରଥ ପାଇଁ ଅଲଗା ଶାଳ ତିଆରି ହୋଇଛି । ପ୍ରଥମେ ମହାପ୍ରସାଦ, ଶ୍ରୀଫଳ ଆଦି ଦେଇ ଅଗ୍ନିପୂଜା କରାଯାଇଥିଲା । ଅର କଣ୍ଟା ତିଆରିରୁ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି । ଚକ ତିଆରିରେ ଏହି ଅର କଣ୍ଟା ଲାଗିବ । ରଥଖଳା ଓ ଶାଳ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱୟ ରଖାଯାଇ ରଥ ନିର୍ମାଣ ଆଗେଇବ ।
ରବିବାର ନାହାକା ତୁମ୍ବ ତିଆରି ଜାରି ରହିଛି । ତୁମ୍ବ ସବୁ ବୋଳାଯାଇ(କାଠଗଡ଼କୁ ବାରିସିରେ କାଟି ମର୍ଦଳା ଆକୃତି କରାଯିବା) ସାଇତା ଯାଉଛି । ଏହାପରେ ଚକର ମଝି ଅଂଶ ତୁମ୍ବରେ ସୂତା ବାଡିଆ ହେବ । ଅର୍ଥାତ୍ ଦାଗ ଦିଆଯିବ । ପରେ ମାପ ଚୁପ ହୋଇ ବିନ୍ଧ ଅନୁକୂଳ ହେବ । ବିନ୍ଧରେ ଅର ଖଞ୍ଜାଯିବ । ସେଥିରେ ପହି ଯୋଡ଼ାଯାଇ ଚକ ତିଆର ହେବ । ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ବରିଷ୍ଠ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାରକ ସୁଦର୍ଶନ ମେକାପଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ରଥ କାର୍ଯ୍ୟ ଜାରି ରହିଛି । ରବିବାର ରଥକାର୍ଯ୍ୟରେ ୪୫ ଜଣ ଯୋଗ ଦେଇଛନ୍ତି ।
ରଥ ପାଇଁ ଚକ ୪ ପ୍ରକାର
ରଥ ଅମିନ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ମହାପାତ୍ର କୁହନ୍ତି ତିନି ରଥର ୪୨ ଚକ । ଚକର ଗୁରୁତ୍ୱ ଅନୁସାରେ ନାମ କରଣ । ୪୨ ଚକର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ନାମ । ନାହାକା ଚକ ସବୁ ଆଗେ ତିଆରି ହୁଏ । ତିନି ରଥର ନାହାକା ଚକ ୧୦ ଟା । ନନ୍ଦିଘୋଷ ଓ ଦର୍ପଦଳନର ୪ଟି ଲେଖା ଓ ତାଳଧ୍ୱଜ ରଥର ୨ଟି ନାହାକା ଚକ । ପଡ଼ି ନାହାକା ଚକ ୪ଟି ଲେଖାଏଁ ୧୨ଟା । ନନ୍ଦିଘୋଷ ଓ ତାଳଧ୍ୱଜର ୪ଟି ଲେଖା ୮ଟି ଉଛୁଳା ଚକ । ଦର୍ପଦଳନର ଉଛୁଳା ଚକ ନାହିଁ । ବ୍ରେକ ଚକ ତିନି ରଥର ସମାନ ସଂଖ୍ୟାରେ ୪ଟି ଲେଖାଏଁ ୧୨ଟି ।
ଚକରେ ଲାଗେ ତୁମ୍ବ, ୧୬ ଅର ଓ ୪ ପହି
୪୨ ଚକ ପାଇଁ ୪୨ ତୁମ୍ବ ତିଆରି ହେବ । ତୁମ୍ବରେ ବିନ୍ଧ ହୋଇ ୧୬ଟି ଅର(ସ୍ପୋକ୍) ଭୁଞ୍ଜାଯିବ । ଗୋଟିଏ ତୁମ୍ବରେ ୪ଗୋଟି ପହି ଲାଗିବ । ତିନି ରଥର ୪୨ ଗୋଟି ଚକ ପାଇଁ ୧୬୮ଗୋଟି ପହି ଲାଗିବ । ପହି କାଠ କଟକ ଖପୁରିଆସ୍ଥିତ କରତ କଳରେ ଚିରଟ ହୋଇ ବଡ଼ଦାଣ୍ଡ ରଥଖଳାରେ ପହଞ୍ଚିବ । ଅର ମଧ୍ୟ କଟା ହୋଇ ରଥଖଳାରେ ପହଞ୍ଚିବ । ନୃସିଂହ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀରେ ଜନ୍ତା ଗାଡ଼ ଖୋଳା ଯିବ । ଜନ୍ତା ଗାଡରେ ସିଙ୍ଗଡ଼ା ବାଡ଼ିଆ ହୋଇ ଅର ଭୁଞ୍ଜାଯିବ । ପରେ ପୁଣି ବିଲେଇ ବାଡ଼ିଆ ଦ୍ୱାରା ପହି ପିନ୍ଧାଇ ଚକ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବ ।
