ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ପ୍ରତିଦିନ ସୁନା ଓ ରୁପା ଦାମରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଉଛି । ଅଳଙ୍କାର ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ଭାରତୀୟଙ୍କ ଗହଣରେ ଏହାର ଚାହିଦା କମ ହେଉନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଜାଣି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେବେ ଯେ, ସୁନାଠାରୁ ଦାମୀ ହୀରାର ଚାହିଦା କମ୍ ହେବାରେ ଲାଗିଛି । ଭାରତୀୟଙ୍କ ଗହଣରେ ଡାଇମଣ୍ଡ ବା ହୀରାର କ୍ରେଜ୍ କମୁଥିବା ନେଇ ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି । କେବଳ ଭାରତ ନୁହେଁ ବିଶ୍ବ ବଜାରରେ ଚମକ ହରାଇଲାଣି ହୀରା । କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ, ଭାରତରରେ ହୀରା ବ୍ୟବସାୟ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ଅନେକ ଫ୍ୟାକ୍ଟ୍ରି ବନ୍ଦ ହେବାକୁ ବସିଲାଣି । ଫଳରେ ହୀରା ଆମଦାନୀ ଓ ରପ୍ତାନୀ କମ ହୋଇଛି । ଏହା ସହ ଏବେ ହୀରା ବ୍ୟବସାୟ ଜଗତରେ ବଡ଼ଧରଣର ଛଟେଇ ହେବାକୁ ଯାଉଛି । ଏନେଇ ଗ୍ଲୋବାଲ ଟ୍ରେଡ୍ ରିସର୍ଚ୍ଚ ଇନିସିଏଟିଭ୍ (GTRI)ର ରିପୋର୍ଟ ଚର୍ଚ୍ଚାର ପ୍ରସଙ୍ଗ ପାଲଟିଛି ।
GTRIର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଅଜୟ ଶ୍ରୀବାସ୍ତବଙ୍କ ଅନୁସାରେ, ହୀରା ବ୍ୟବସାୟରେ ଅବନତୀ ଫଳରେ ଭାରତରେ ବଡ଼ ଅସୁବିଧା ଉପୁଜିଛି । ବ୍ୟବସାୟୀ ଦେବାଳିଆ ହେଉଥିବା ବେଳେ ଫ୍ୟାକ୍ଟ୍ରି ବନ୍ଦ ହେଉଛି । ଅନେକ ଲୋକ ଚାକିରି ହରାଇଲେଣି । ଆର୍ଥିକ ଅଭାବ ଏବଂ ଭାବବିହ୍ବଳତାର ଶିକାର ହୋଇ ଗୁଜରାଟର ହୀରା ବ୍ୟବସାୟ ସହ ଜଡ଼ିତ ୬୦ ଜଣ ବ୍ୟକ୍ତି ଆତହତ୍ୟା କରିଛନ୍ତି ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି। ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ସରକାରଙ୍କ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ଜରୁରି ହୋଇପଡ଼ିଛି ବୋଲି ଅଜୟ ଶ୍ରୀବାସ୍ତବ ଦାବି ମଧ୍ୟ କରିଛନ୍ତି ।
ସେପଟେ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ, ଅଶୋଧିତ ହୀରା ଆମଦାନୀ ୨୪.୫ ପ୍ରତିଶତ ଖସିଆସିଛି । ୨୦୨୧-୨୨ରେ ୧୮.୫ ବିଲିୟନ ଡଲାରରେ ହୀରା ଆମଦାନୀ ହେଉଥିବା ବେଳେ ଏହା ୨୦୨୩-୨୪ରେ ୧୪ ବିଲିୟନ ଡଲାରକୁ ଖସିଆସିଛି । ଏଥିରୁ ବିଶ୍ବସ୍ତରରେ ଚାହିଦା କମୁଥିବା ଏବଂ ପ୍ରୋସେସିଂ ଲାଗି ଅର୍ଡର କମ୍ ହେଉଥିବା ଜଣାପଡ଼ୁଛି । ସେହିଭଳି ହୀରା ରପ୍ତାନୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ବଡ଼ଧରଣର ହ୍ରାସ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି । କଟ୍ ଆଣ୍ଡ ପଲିସ୍ ହୀରା ରପ୍ତାନୀ ୩୪.୬ ପ୍ରତିଶତ ଖସିଆସିଛି । ୨୦୨୨ରେ ୨୪.୪ ବିଲିୟନ୍ ଡଲାରରେ ଏହି ହୀରା ବଦେଶକୁ ରପ୍ତାନୀ ହେଉଥିବା ବେଳେ ୨୦୨୪ ବେଳକୁ ଏହା ୧୩.୧ ବିଲିୟନ୍ ଡଲାରକୁ ଖସିଆସିଛି ।
ସବୁଠୁ ବଡ଼ କଥା ହେଉଛି, ବିଦେଶରେ ବିକ୍ରି ହୋଇନପାରି ଭାରତକୁ ଫେରିଆସୁଥିବା ହୀରାର ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଏଭଳି ସ୍ଥିତି ଲାଗି ବିଶ୍ବସ୍ତରରେ ଜାରି ରହିଥିବା ଆର୍ଥିକ ଅନିଶ୍ଚିତତା, ଭୂରାଜନୈତିକ ବିବାଦକୁ ଦାୟୀ କରାଯାଉଛି । ଚୀନ, ଆମେରିକା ଏବଂ ୟୁରୋପରେ ଏଭଳି ସ୍ଥିତି ଜାରି ରହିଥିବାରୁ ହୀରାର ଚାହିଦା ହ୍ରାସ ପାଇଛି। କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ, ବିଶ୍ବସ୍ତରରେ ହୀରାର ଦାମ ଉପରତଳ ହେଉଥିବାରୁ ମଧ୍ୟ ଏଭଳି ସ୍ଥିତି ଉପୁଜୁଛି ବୋଲି ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ଦାବି କରିଛନ୍ତି । ଋଷ-ୟୁକ୍ରେନ୍ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଅଶୋଧିତ ହୀରାର ଚାହିଦା କମିଛି । ଋଷ ଏକ ବଡ଼ ଅଶୋଧିତ ହୀରା ଉତ୍ପାଦକ ହୋଇଥିଲେ ହେଁ ଦେଶ ଉପରେ ଅନେକ ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଇଛନ୍ତି । ଫଳରେ ବିଶ୍ବସ୍ତରରେ ହୀରା ବ୍ୟବସାୟକୁ ନେଇ ମଧ୍ୟ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବ ବଢ଼ୁଥିବା କୁହାଯାଉଛି ।